بررسی عوامل موثر بر کارایی فنی در بانک های ایران با استفاده از الگوی اثرات مختلط/چندسطحی

این مطالعه به شناسایی عوامل موثر بر کارایی فنی در بانک‎داری ایران با استفاده از داده‎های تابلویی ناموزون ۱۷ بانک دولتی و خصوصی فعال در صنعت بانک‎داری ایران (۸۷-۱۳۷۵) اختصاص دارد. در انجام این شناسایی، ابتدا درجه‎ی کارایی، به تفکیک هر بانک و با استفاده از تابع هزینه‎ی ترانسلوگ چندمحصولی با جزء خطای ترکیبی، برآورد می‎شود. در مرحله‎ی بعد، به تحلیل عوامل موثر بر کارایی با توجه به متغیرهای فردی و ساختاری (به-صورت نوع مالکیت/ جنس فعالیت) در هر بانک و آثار ناشی از اعمال تسهیلات قانونی در این صنعت، در قالب یک الگوی اثرات مختلط/چندسطحی پرداخته می‎شود. نتایج برآورد نشان می‎دهد که اگرچه متوسط کارایی بانک های دولتی در طول زمان بهبود یافته، در مقایسه با کارایی بانک های غیردولتی نسبتی کاهنده داشته است. هم‎چنین، نتایج الگوی اثرات مختلط/چندسطحی در تحلیل دلیل اختلاف کارایی بانک ها نشان می‎دهد که ۵۷ درصد اختلاف میان کارایی بانک ها از طریق جنس فعالیت/نوع مالکیت بانک ها (تجاری دولتی، تجاری غیردولتی، تخصصی دولتی) و ۱۵درصد اختلاف کارایی به اثرات ناشی از تسهیلات قانونی که بانک های دولتی ملزم به اعطا هستند، بازمی گردد. به علاوه، در سطح متغیرهای فردی تاثیرگذار بر کارایی هر بانک، بررسی ها نشان داد که پوشش اتوماسیون به نسبت سایر متغیرهای مندرج در الگو، از بیش‎ترین اثر بر بهبود کارایی فنی در بانک ها برخوردار است. طبقه بندی JEL: C۱۲, C۲۳, C۲۴, C۸۷

Keywords:

ایران , الگوی اثرات مختلط چندسطحی , تابع هزینه‎ی مرزی تصادفی , صنعت بانک‎داری , کارایی