انیسه نیک روان - کارشناس ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه تربیت مدرس
لطفعلی عاقلی کهنه شهری - استادیار اقتصاد پژوهشکده‎ی اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس

صنعت سینما یکی از اجزای اصلی توسعه‎ی فرهنگ محسوب می شود، توسعه‎ی صنعت سینما نیازمند شناخت ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است. این مقاله به مطالعه‎ی ویژگی های اقتصادی این صنعت می پردازد. در این راستا لازم است عوامل تعیین-کننده‎ی تقاضای فیلم سینمایی، تعیین شده و حساسیت متغیرهای موثر آن بررسی شود. هم‎چنین محاسبه‎ی این کشش ها دارای کاربردهای مفیدی در سیاست‎گذاری های اقتصادی است، تا بدین ترتیب به برنامه ریزی های کارآمدی از نظر فرهنگی و اقتصادی در کشور و به-دنبال آن در منطقه و بازارهای جهانی دست یافت. در این مقاله ابتدا با تکیه بر مبانی نظری و با کمک مطالعات تجربی، عوامل موثر بر تقاضای فیلم سینمایی در ایران طی سال های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۷ در ۲۸ استان کشور با استفاده از داده های ترکیبی، بررسی و سپس تقاضای تماشای فیلم با تفکیک به دو نوع فیلم ایرانی و خارجی با استفاده از داده های سری زمانی و با روش حداقل مربعات معمولی برای سال های ۱۳۵۰-۱۳۸۷ تخمین زده شده است. نتایج تخمین با روش داده های ترکیبی نشان می دهد که تقاضای فیلم سینمایی، رابطه‎ی مستقیم با درآمد واقعی افراد و رابطه‎ی معکوس با قیمت واقعی بلیط سینما دارد. هم‎چنین افزایش تعداد دستگاه های تلویزیون، رایانه و دستگاه های پخش VCD و DVD، تاثیر کاهشی در تعداد تماشاچیان فیلم‎های سینمایی دارد، نتایج تخمین با استفاده از داده های سری زمانی نیز نشان داد که تقاضای تماشای فیلم خارجی در مقایسه با تقاضای تماشای فیلم ایرانی، نسبت به تغییرات قیمت بلیط و هم‎چنین تغییرات نرخ سواد حساسیت بیش‎تری از خود نشان داده است. طبقه بندی JEL: ۲۳C، ۸۲L، ۱۱Z

اقتصاد فرهنگی, تقاضا, سینما, کشش های قیمتی و درآمدی, نرخ با سوادی, نسبت شهرنشینی