سید مهدی ناصری - عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش‎های بازرگانی
سید علی ناصری - کارشناس ارشد مرکز آمار ایران

معمولا در برنامه‎های میان مدت اقتصادی، اهدافی را به‎صورت کمی برای متغیرهای اقتصادی در نظر می‎گیرند. تلاش دولت‎ها نیز معطوف به محقق کردن این اهداف است، لیکن ممکن است در عمل، به دلیل مشکلاتی که در ساختار اقتصاد وجود دارد، محدودیت‎هایی بر تحقق اهداف ایجاد شود و یا ابزارها، نقشی را که از آن‎ها انتظار می‎رود ایفا نکنند. بدیهی است در چنین شرایطی، تحقق اهداف برنامه مقدور نمی‎گردد. در این مقاله سعی کرده‎ایم در قالب مدل ساده‎ای از روابط حاکم بین مصرف و سرمایه‎گذاری، بهترین استفاده از ابزارها در جهت حداکثر نزدیک شدن به اهداف را تعیین کنیم. بدین منظور ابتدا روابط مربوط به مصرف و سرمایه‎گذاری با استفاده از تکنیک اقتصادسنجی برآورد شده‎اند و در گام بعدی، با استفاده از "نظریه‎ی کنترل بهینه"، مسیر بهینه برای متغیرهای هدف و ابزار در قالب سناریوهای مختلف به دست آمده است. در این ارتباط، دو هدف در مدل در نظر گرفته شده است که عبارتند از مصرف خصوصی و سرمایه‎گذاری خصوصی. هم‎چنین از نقدینگی و مخارج دولت نیز به عنوان نمایندگان سیاست‎های پولی و مالی به‎عنوان متغیرهای ابزار استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که به دلیل وجود پدیده اثر جبرانی بینمخارج دولتی و سرمایه‎گذاری دولتی، عملا چنان‎چه بخواهیم به هدف سرمایه‎گذاری خصوصی دست یابیم، نمی‎توان از طریق ابزار مخارج دولتی اقدام کرد و وزن سیاستی بر دوش ابزار پولی خواهد بود. چنان چه اتکا بر استفاده از ابزار پولی قرار گیرد، مسیر بهینه مصرف خصوصی به سطحی بالاتر از مسیر اسمی می‎رسد که نشان از تورم‎زا بودن این سیاست است، لیکن به‎دلیل آن که تورم در این مدل وارد نشده است، قضاوت قطعی در مورد آن موکول به ساختن مدل جدیدی است که تورم را نیز لحاظ کرده باشد. طبقه‎بندی JEL : D۱۳, J۲۲

اثر جبرانی, اصل حداقل, سرمایه‎گذاری خصوصی, مصرف خصوصی, نظریه کنترل بهینه