مهتاب خیرالسادات - دانشجوی دکتری دانشگاه قرآن و حدیث، گرایش نهج البلاغه

بدون تردید نهج البلاغه کتابی حیات بخش و ارمغانی الهی برای جامعه بشری است . این کتاب جاو ید در عین آن که بخشی از سخنان و گفتارهای امام علی (ع) را در بر می گیرد، به حق حاوی معارفی است که آن را در جایگاهی والا پس از قرآن کریم قرار داده است. از آنجا که خطبه ها، نامه ها و سخنان حضرت از سیره ی ایشان در دگر گونی اوضاع امت اسلامی و تحقق سعادت مطلوب برای آنان جدا نیست؛ لذا نهج البلاغه شکل اسناد سیاسی به خود گرفته که جهت گیری های حکومت اسلامی، روش های اداره کشور و نحوه ی برخورد با دشواری ها را تبیین می کند و در بر گیرنده خط مشی های سیاسی وروی کردی باسیستم اسلامی است که باید در حکومت اسلامی از آنها پیروی کرد. به بیانی دیگر نهج البلاغه گنجینه نفیسی از دستورات و معارف ارزشمندی است که در آن به مولفه های حکمرانی خوب پرداخته شده است. بنابراین نهج البلاغه در حوزه تشکیل دولت و حکومت و فقه سیاسی، پس از قرآن کریم و سیره سیاسی پیامبر اکرم (ص)، بنیانگذار یکی از بزرگترین مبانی فلسفه سیاسی در اسلام است که راهبردهای حکومتی و سیاسی روشنگرانه و عالمانه در زمینه حکومت و ساختارهای سیاسی آن با بیان نموده است. بنابر این دراین دیدگاه حکومت، قدرت و ولایت بر جامعه از ناحیه خداوند به عنوان حق حاکمیت الهی به کسی منتقل می شود که وجودش سراسر، تجلی اراده وعزم الهی است. در این دیدگاه حکومت و سیله اقامه حق و زدودن ظلم و ستم از جامعه است و حکومتی مشروع خواهد بود که از طرفی منشا الهی داشته، حاکم آن واجد صلاحیت های ذاتی با شد، و از طرف دیگر از اقبال وحمایت مردم بهره مند باشد؛ چراکه مقبولیت مردمی حکومت باعث کار آمدی آن خواهد شد. هدف پژوهش حاضر بررسی مولفه های حکومت و دولت با رویکرد سیستمی در خطبه های نهج البلاغه (خطبه ۱۱۲ تا ۱۴۵) می باشد. بنابراین در ادامه ضمن مرور مولفه های ی حکومت و دولت در نهج البلاغه، به بررسی دیدگاه امام علی (ع) درباره ی حکمرانی و تطبیق شاخص های حکمرانی خوب ارائه شده در خطبه های ۱۱۲ تا ۱۴۵ به نظرات امام علی (ع) خواهیم پرداخت در پایان نیز سایر شاخص های حکمرانی خوب از دیدگاه امام به صورت خلاصه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

حکومت، دولت، رویکرد سیستمی، نهج البلاغه