مقاله علمی – پژوهشی: بررسی فراوانی و شاخص های تنوع زیستی ماهیان در رودخانه دینور، استان کرمانشاه

پژوهش حاضر با هدف تعیین شاخص های تنوع زیستی ماهیان در رودخانه دینور، استان کرمانشاه، به اجرا درآمد. بدین منظور، در تیرماه ۱۳۹۷، تعداد ۶ ایستگاه جهت نمونه برداری از ماهیان در طول رودخانه دینور انتخاب شدند که ایستگاه ۶ در بالادست رودخانه و ایستگاه ۱ در پایین ترین دست رودخانه قرار داشت. عملیات نمونه برداری با استفاده از دستگاه الکتروشوکر انجام شد. در مجموع، ۲۵۴۳ نمونه ماهی از رودخانه دینور صید شدند که متعلق به ۲۰ گونه بودند. در این مطالعه، بیشتر گونه های صید شده به خانواده کپورماهیان (Cyprinidae) تعلق داشتند و گونه های Alburnus sellal و Capoeta trutta به ترتیب دارای بیشترین و کمترین فراوانی در بین گونه های مورد بررسی بودند. در این مطالعه، شاخص های تنوع زیستی شامل شانون- وینر، مارگالف، سیمپسون، غنای گونه ای، غالبیت و یکنواختی (همگنی) تعیین شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که شاخص های شانون- وینر و مارگالف از ایستگاه های بالادست (۶ و ۵) تا ایستگاه ۴ با افزایش همراه بودند، اما پس از ایستگاه چهارم با کاهش مواجه شدند. در مورد شاخص سیمپسون، ایستگاه چهارم بیشترین مقدار این شاخص را نشان داد اما پس از آن در ایستگاه سوم به شدت افت پیدا کرد. از نظر غناء گونه ای، ایستگاه ۶ کمترین مقدار غناء گونه ای را به خود اختصاص داد درحالی که بیشترین مقدار غناء گونه ای در ایستگاه ۴ مشاهده شد. اگرچه ایستگاه ۴ دارای بیشترین میزان همگنی در بین ایستگاه های مورد مطالعه بود، اما پس از این ایستگاه در بخش های پایین دست به خصوص ایستگاه ۳ کاهش همگنی مشاهده شد. در این مطالعه شاخص غالبیت رابطه معکوسی با شاخص همگنی نشان داد به طوری که میزان غالبیت در ایستگاه ۴ کمترین و در ایستگاه ۳ به بیشترین مقدار خود رسید. تغییرات مشاهده شده در شاخص های تنوع زیستی در طول رودخانه دینور می تواند ناشی از تغییرات کاربری اراضی در حریم رودخانه، برداشت غیراصولی شن و ماسه و نیز رهاسازی انواع آلاینده های ناشی از فعالیت های کشاورزی، صنعتی و فاضلاب های خانگی به رودخانه دینور باشد.

Keywords:

Dinor River , Simpson Index , Shannon-Wiener Index , Dominance , Homogeneity , رودخانه دینور , شاخص سیمپسون , شاخص شانون-وینر , غالبیت , همگنی