مقاله علمی – پژوهشی: تعیین پتانسیل شکوفایی جلبکی و کیفیت آب بر اساس غلظت کلروفیل-آ ، تراکم و زی توده فیتوپلانکتون در مناطق ساحلی حوزه جنوبی دریای خزر (۹۸-۱۳۹۷)

دریای خزر در دو دهه اخیر با وقایع بوم شناختی مختلف از قبیل شکوفایی مضر جلبکی و افزایش سطح تروفیک مواجه بوده است. با توجه به بهره وری دریای خزر در راستای شیلاتی، انجام مطالعات پایشی در این بدنه آبی ضروری می باشد. اهداف تحقیق حاضر، بررسی شکوفایی جلبکی، سطح تروفیک در مناطق ساحلی حوضه  جنوبی دریای خزر تا محدوده عمقی ۳۰ متر طی سال ۹۸-۱۳۹۷ و مقایسه آن با سال های پیشین می باشد. خطوط مرزی برای شروع شکوفایی (میانه سالانه + ۵ درصد) بر اساس کلروفیل-آ، تراکم و زی توده فیتوپلانکتون به ترتیب ۰۲/۲ (میلی گرم در مترمکعب)، ۱۷۶ (میلیون سلول بر مترمکعب) و ۳۱۲ (میلی گرم بر مترمکعب) به دست آمد. حداقل درصد فراوانی وقوع شکوفایی (۱۳%) بر اساس کلروفیل، در بهار و بر طبق تراکم و زی توده در تابستان ثبت شد. در زمستان درصد فراوانی وقوع شکوفایی بر اساس هر سه پارامتر مذکور بیش از ۷۰ درصد به دست آمد. محاسبات بر اساس تجمعی از پارامترهای مذکور نشان داد که آب دارای کیفیت عالی (اولیگوتروف) در فصل تابستان و کیفیت متوسط (مزوتروف) در سایر فصول بوده است. مطالعه بین سالی نشان داد که سطح تروفیک در سال های ۱۳۷۵، ۱۳۸۸، ۱۳۹۲ و ۱۳۹۸ به ترتیب اولیگوتروف، مزوتروف، اولیگو-مزوتروف و مزوتروف بوده است. هر چند بر اساس میانگین تراکم گونه های غالب، Pseudonitzschia seriata با دارا بودن ۱۸۷ سلول در میلی لیتر (در فصل زمستان) و جای گیری در گروه "متوسط تراکم" مهم ترین خطر شکوفایی جلبکی سمی و کاهش کیفیت آب بوده است، اما باید توجه داشت که افزایش سطح تروفیک در روند بین سالی، هشدارهای محیط زیستی را در جهت افزایش توانایی اکوسیستم برای شکوفایی جلبک های مضر شدت می بخشد به خصوص که آب در ناحیه مرکزی (دارای سابقه شکوفایی جلبکی سمی با شواهد میدانی) نسبت به نواحی شرقی و غربی دارای کیفیت پایین تر بود و در طبقه متوسط جای گرفت.

Keywords:

Potentioal algae bloom , Trophic level , Water quality , Caspian Sea , Iran , پتانسیل شکوفایی جلبکی , سطح تروفیکی , کیفیت آب , دریای خزر , ایران