حنانه صمدی - گروه شیلات، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران
سید روح الله جوادیان - گروه شیلات، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران
محمدرضا ایمانپور - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

تعیین اثرات زیر حد کشندگی سم دیازینون بر استروئیدزایی و وضعیت جنسی در مولدین نر ماهی قرمز در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تعیین میزان LC۵۰ ماهیان در غلظت های ۹، ۱۰، ۱۱، ۵/۱۲، ۱۵ و ۲۰ میلی گرم در لیتر دیازینون، در آکواریوم قرار گرفتند. پس از تجزیه و تحلیل نتایج با استفاده از نرم افزار پروبیت، مقدار LC۵۰ در ۹۶ ساعت مشخص شد.  مقادیر LC۵۰ طی ۹۶ ساعت (۴۰/۱۱ میلی گرم در لیتر) به دست آمد و ماهیان براساس غلظت های، ۲۵/۰، ۵۰/۰ و ۷۵/۰ درصد LC۵۰ در ۹۶ ساعت، و گروه شاهد (فاقد سم دیازینون) تیماربندی شدند و به مدت ۲ ماه در غلظت های مذکور قرار گرفتند. در پایان دوره آزمایش، سطوح استروئیدهای جنسی (۱۷ بتا استردایول و تستوسترون) و فاکتورهای کیفیت اسپرم از قبیل جمع اسپرم دهی، طول دوره تحرک، درصد اسپرم های متحرک، تراکم اسپرم، اسپرماتوکریت و شاخص گنادی در مولدین نر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که سم دیازینون سبب کاهش معنی دار تستوسترون و ۱۷ بتا- استرادیول در تیمارهای ۵۰/۰ و ۷۵/۰ درصد نسبت به شاهد (صفر درصد) شد (۰۵/۰p<). اختلاف معنی داری در برخی از پارامترهای کیفی اسپرم مثل حجم اسپرم ، تراکم اسپرم و اسپرماتوکریت بین تیمار شاهد و تیمار ۲۵/۰ مشاهده نشد، اما با افزایش میزان سم دیازینون (۷۵/۰-۲۵/۰ درصد) طول دوره تحرک اسپرم کاهش معنی داری داشت (۰۵/۰p<). درصد اسپرم های متحرک نیز در تیمار شاهد نسبت به تیمار های دریافت کننده بالاتر بود و با افزایش غلظت سم دیازینون روند کاهشی داشت (۰۵/۰p<). شاخص گنادوسوماتیک در تیمار شاهد نسبت به تیمار های دریافت کننده به طور معنی داری بالاتر بود (۰۵/۰p<) و با افزایش میزان سم روند کاهشی نشان داد. در مجموع، سم دیازینون در محیط های آبی حتی در غلظت های زیر حد کشنده سبب تغییرات منفی در سطوح استروئیدهای جنسی و کیفیت گناد نر در ماهی قرمز می شود.

Goldfish, Diazinon, Sexual steroids, Sperm quality, ماهی قرمز, دیازینون, استروئیدهای جنسی, کیفیت اسپرم