شهرزاد آقامیرکریمی - Islamic Azad University, Science and Research Branch
علی ماشین چیان مرادی - Department of Marine Biology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
عیسی شریف پور - ، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور
شهلا جمیلی - ، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور
پرگل قوام مصطفوی - دانشگاه آزاد اسلامی

امروزه نانوذرات مس، کاربرد گسترده ای درصنعت و تجارت یافته است. در این پژوهش به بررسی سمیت نانوذرات مس بروی ماهی کلمه دریای خزر (Rutillus rutillus caspicus) پرداختیم. بدین منظور تعداد ۱۲۰ قطعه ماهی با میانگین طول ۲۰ ±۱۰۰  میلی متر و میانگین وزنی ۱۰±۳۰ گرم انتخاب شدند. ماهیها در معرض سه تیمار با غلظت تحت کشنده ۱/۰، ۲/۰و ۵/۰ میلیگرم در لیتر از نانوذرات مس به مدت ۲۱ روز قرارگرفتند و ۳۰ قطعه ماهی در تیمار شاهد نگهداری شدند. خصوصیات آب شامل میانگین دمای آب آکواریم ها ۲±۲۲ درجه سانتی گراد، اکسیژن محلول ۲/۵ میلیگرم بر لیتر، ۰۰۴/۰±۷= pH، سختی آب ppm ۲۷۰  بود. در روز ۲۱-۱۴-۷ پس از مواجهه، سه ماهی از هر تیمار به صورت تصادفی انتخاب گردید و نمونه های سرم خون و بافت کبد از آنها استخراج شد.  تغییرات آنزیمهای آنتی اکسیدان با بررسی آنزیمهای سوپر اکسید دیسموتاز و کاتالاز در سرم خون ماهی کلمه انجام شد. نتایج این پژوهش حاکی از افزایش فعالیت آنزیمهای سوپر اکسید دیسموتاز و کاتالاز در هفته اول، در سرم خون ماهیانی بود که در معرض غلظت ۱/۰ میلیگرم در لیتر از نانوذرات مس قرار گرفته بودند (۰۱/۰p<). ولی در غلظتهای ۲/۰ و ۵/۰روند افزایشی در فعالیت آنزیمها مشاهده نگردید. . نمونه های بافتی  کبد پس از انجام مراحل آماده سازی بافتی به روش H&E رنگ آمیزی گردید و توسط میکروسکوپ نوری مورد بررسی قرار گرفت. بررسی های آسیب شناسی بافت کبد، حاکی از هیپرتروفی سلولی، پرخونی در ورید مرکزی، واکوئلاسیون، نکروز، پرخونی در سینوزئید ها و پیکنوزه شدن هسته بود که با افزایش غلظت نانوذرات و مدت زمان در مواجهه، افزایش یافت. بررسی این تغییرات می تواند در جهت تعیین تاثیرات منفی ناشی از نانوذرات مس موثر باشد. یافته های این پژوهش که شامل کاهش فعالیت آنزیمی در سرم خون و آسیب سلولهای کبدی می باشد، حاکی از آن است که نانوذرات مس می تواند باعث آسیب زیستی و تاثیرات کشنده بروی ماهی  کلمه دریای خزر باشد.  

Copper nanoparticle, Histopathology, Superoxide dismutase, Catalase, Rutillus rutillus caspicus., نانوذرات مس, آسیب شناسی بافتی, کاتالاز, سوپراکسید دیسموتاز, Rutillus rutillus caspicus