وحید رفیعی دهاقانی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
سوگند وثوقی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
سیدعلی سیدیان - استادیار دانشگاه مازندران.

آنچه که بدیهی است معماری مسکونی یکی از ابتدایی ترین و اصلی ترین گونه های معماری به حساب می آید. طراحی برپایه مفهوم خانه کاری فراتر از تهیه صرفا برنامه فیزیکی است. خاطرات و تصاویر باقی مانده در ذهن از زندگی در فضایی به عنوان خانه میتواند نشان دهنده آن باشد که خانه پرورشگاه شخصیت، استعداد و تواناییهای ساکنین خود است. بنابراین می توان گفت خانه در دو وجه بروز پیدا میکند؛ اول به عنوان تکه ای از هویت جامعه شهری. دوم به عنوان جامعه ای کامل برای زندگی شخصی ساکنینش. مرکزیت، تداوم، خلوت، تجلی خویشتن (هویت شخصی و روابط اجتماعی) عواملی هستندکه خانه را خانه میکنند. مسائلی که با تغییر ساختار خانه در طول سال ها دستخوش تغییرات شده اند. هدف پژوهش در این مقاله، بررسی عواملی است که در طول سالیان گذشته باعث ایجاد تغییرات در فرایند طراحی خانه های ایرانی شده اند. جهت ساده سازی فرایند بررسی، خانه ها به سه دوره تاریخی ناصریه، پهلوی اول و پهلوی دوم تقسیم می شوند. سپس به بررسی تغییرات روند و فرایند طراحی در این دوران پرداخته میشود. نتایج پژوهش نشان میدهد که الگوی حیاط مرکزی خانه های سنتی به کلی منسوخ شده است و به دنبال آن، درون گرایی خانه نیز تا حد زیادی از بین رفته است.

خانه،کالبد خانه، فرآیند طراحی، قاجار، پهلوی