ساغر سلمانی نژاد مهرآبادی - استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی و زبان انگلیسی، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران. salmaninejad@kntu.ac.ir

سیمرغ پرنده ای اساطیری است که از گذشته های دور تاکنون در حوزه تفکر، تمدن، فرهنگ و اندیشه ایرانیان بال­و­پر­گشوده و در اشکال گوناگون خود را به­نمایش­گذاشته­است. قدیمی ترین متن حاوی اسطوره سیمرغ، اوستاست و در حوزه زبان و ادبیات فارسی، شاهنامه از مهم­ترین مجال های ظهور سیمرغ است  و در قرن ششم، سیمرغ در حیطه ادبیات عرفانی نیز تجلی­می یابد. این پرند­ه اساطیری در هر دوره با نقش و رنگ متناسب آن زمان بروز و ظهور داشته­است. سبک هندی سبک مضمون­آفرینی با ایده های گذشته است و صائب تبریزی از بزرگ ترین شاعران این سبک به­شمار­می رود که در دوره رکود عرفان، به مضامین عرفانی بسیاری توجه­نشان­داده­است. در این مقاله  که به شیوه توصیفی- تحلیلی انجام­شده­است، برآنیم تا چگونگی بروز و ظهور سیمرغ اساطیری- حماسی و سیمرغ عرفانی را در شعر صائب بررسی­کنیم.  بنابراین سوال موردنظر این است که با­توجه­به تلاش های گوناگون صائب برای مخالف خوانی و مضمون آفرینی در حوزه­های مختلف، وی از سیمرغ چگونه برای مضمون سازی استفاده­کرده­است و بیشتر در چه حوزه و برای بیان چه مفاهیمی از این پرنده اساطیری بهره­گرفته­است؟پژوهش نشان­می دهد که صائب علاوه­بر بهره گیری از داستان سیمرغ اساطیری در شاهنامه، از سیمرغ عرفانی در منطق الطیر نیز بهره­گرفته­است و ابهت، جلال و شکوه سیمرغ، عنصری برگرفته از هر دو حیطه حماسی و عرفانی است که در شعر صائب به­زیبایی  استفاده­شده­است.

مضمون آفرینی, سبک هندی, سیمرغ, اسطوره, حماسه, عرفان, شعر صائب