معصومه روحانی فرد - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نکا، دانشگاه آزاد اسلامی، نکا، ایران. rohanifard۴۱۹۵@gmail.com
حمید عالی کردکلایی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

نشانهشناسی به بررسی نشانههایی میپردازد که در زبان و همچنین آثار ادبی به کار گرفته شدهاند. ماده اصلی ادبیات، زبان است و زبان ساختاری یکپارچه از نشانههاست. شاعر یا نویسنده به حکم اینکه از زبان برای بیان اندیشه خود کمک میگیرد، با نشانههای زبانی سر و کار دارد. مقاله حاضر با شیوه تحلیلی- توصیفی سعی دارد نشانهشناسی عناصر عرفانی و اسطورهای را در منظومه عرفانی منطقالطیر بررسی کند. بررسی حاضر به این نتیجه دست یافته است که عطار در منظومه خود، از پرندگان به عنوان نشانهها و عناصری عرفانی و اسطورهای برای بیان مفاهیم سلوک عرفان استفاده کردهاست. مهمترین این نشانهها سیمرغ است که به عنوان پرندهای اساطیری، در منظومه منطقالطیر به عنوان عنصری نمادین و نشانهای اسطورهای در مفهوم حقیقت وجودی به کار رفته که هر سالک پس از طی مراحل سلوک عرفانی به آن دست مییابد. همچنین دیگر پرندگان نشانههایی برای طیف راهبران راه عرفان هستند که در متن مقاله حاضر به تفصیل درباره آنها بحث شدهاست.

نشانهشناسی, عرفان, سلوک, عطار نیشابوری, منطقالطیر