داود واثقی خوندابی - پژوهشگر پسادکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، یزد، ایران. نویسنده مسئول: d.vaseqhi@gmail.com
مهدی ملک ثابت - استاد تمام زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، یزد، ایران.
محمدکاظم کهدویی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، یزد، ایران.

برهان­الدین محقق ترمذی یکی از شخصیت های برجسته عرفان اسلامی است که در جوانی حضور بهاءولد بلخی را درک کرد و در سایه عنایت او به درجات والای عرفانی دست یافت. سید پس از مرگ بهاءالدین، ارشاد و هدایت مولانا جلال­الدین را به عهده گرفت و او را آنگونه به وادی طریقت هدایت کرد و به مقام فنا رساند که توانست مصاحبت شاه معشوقان - شمس تبریزی- را برتابد. تامل در کتاب معارف برهان­الدین آشکار می­کند که او اندیشه­های والایی در عرصه طریقت دارد و این اندیشه­ها تحولی شگرف در تفکر بزرگانی چون مولوی و سلطان­ولد به وجود آورده است. وی از زمره عرفایی است که وحدت هستی را درک کرده، کثرات را اموری اعتباری می­داند. برهان­الدین همچنین ولایت را معرفتی قلبی می­داند که به وسیله آن می­توان همه چیز را مسخر حق دانست. علاوه براین، سید سردان در مورد ریاضت، ذکر و چله­نشینی توضیحاتی داده است که دلیلی آشکار بر پختگی او در وادی عرفان است. در این جستار پس از بررسی اجمالی سیر زندگانی برهان­الدین، مهم ترین اندیشه­های عرفانی او تحلیل و بررسی خواهد شد.

برهان الدین محقق, وحدت وجود, ولایت, ریاضت, ذکر, چله نشینی