سمیه ابراهیمی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
اصغر دادبه - استاد تمام زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی ، تهران،ایران.

کشف الراز فی حل اشعار مشکله حافظ شیراز، تالیف مشفق کرمانشاهی، پیرمرادبیگ (زنده تا سال ۱۲۳۷ق) مشتمل بر شرح ابیاتی از حافظ است که خود از دیوان خواجه برگزیده است. شارح در این شرح با به کارگیری روشی بالنسبه علمی به شرح ابیات دشوار خواجه پرداخته، از یکسونگری ها پرهیز کرده، از افسانه پردازی های معمول شارحان و به تعبیر خود او از «تکلفات رکیکه» فاصله گرفته، تا حدی به شمول معنایی شعر حافظ نزدیک شده و در نهایت شرحی به دور از اطناب از ابیات دشوار به دست داده است که در مقایسه با شروح معمول آن روزگار و احیانا برخی شروح این روزگار می توان آن را شرحی بالنسبه علمی و واقع گرا خواند.

کشف الراز, شرح ابیات دشوار, شمول معنایی, روش علمی, واقع گرایی