سیدمهدی مسبوق - دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا
مهری قادری بیباک - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی قم.

انسان کامل از جمله موضوعاتی است که اهل عرفان مطرح نموده اند و مفاد آن تجلی صفات کمالی خداوند در انسان است. برترین نمونه­ای که برای این موضوع معرفی می شود وجود مقدس نبی اکرم(ص) است که آینه صفات خدایی است؛ این مفهوم نزد عرفا، به حقیقت محمدیه معروف است. ابن جابر اندلسی از جمله شاعرانی است که دیوان خود را با مدایح نبوی آراسته و در آن دیدگاه­های عرفانیخود را بیان داشته که از جمله این مضامین و معانی عرفانی مقوله انسان کامل و حقیقت محمدیه است که نمود بارزی در اشعار او یافته است. پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوا به بررسی سروده­های عرفانی ابن جابر پرداخته و محورهای مختلف مرتبط با انسان کامل و حقیقت محمدیه را در اشعار او بررسی و تحلیل نموده است. برآیند پژوهش نشان می­دهد که پیامبر از منظر ابن جابر حقیقتی است ورای صورت خود در زمان و مکان خاص، و به نوعی دارای هستی جهانی، ازلی و ابدی است و با ذات مقدس حق نسبتی خاص دارد. او نبی اکرم(ص) را اولین مخلوق خداوند و سرچشمه نور و هدایت معرفی می­کند و به تبیین اختصاصات و برتری ایشان بر سایر انبیا می­پردازد و قضیه معراج یا راه رفتن پیامبر در هوا را از جمله مقامات منحصر به فرد ایشان معرفی­می­کند.

عرفان ماثور, روش اجتهاد, استنباط عرفانی, سرالاسراء, سعادت پرور