معانی و مضامین ملامتی در غزلیات فارسی

یکی از زمینه­های محتوایی بسیار گسترده و پردامنه در مجموعه آثار عرفانی، به ویژه غزلیات عرفانی، بازتاب اندیشه­ها، باورها، رفتارها و شیوه سلوک ملامتی است؛ که بخشی از این ادبیات گسترده با عنوان قلندریات شناخته شده و مورد بررسی قرار می­گیرد، و بخشی دیگر به گونه­ای مستقیم­تر و بی­پرده­تر اصول رفتارها و باورهای ملامتیان را بازگو می­کند. همچنین متناسب با جنبه کاربردی این مضامین نیز می توان آن­ها را به دو دسته از مقاصد فردی و اجتماعی ملامتیان نسبت داد. در این مقاله تلاش شده است که با مطالعه در غزلیات شماری از برجسته­ترین سخنوران ادب فارسی از سده ششم تا پایان سده هشتم هجری، که دوره اصلی رواج این­گونه مضامین در ادب فارسی است، فهرستی از معانی و مضامین ملامتی در غزل فارسی ارائه گردد و تا جایی که مجال آن وجود دارد، به شرح و تحلیل این مضامین پرداخته شود.

Keywords:

ملامتی , غزل , مضامین , عشق , عرفان