علی نجفی - Kermanshah Province Fisheries Organization, Kermanshah, Iran
سیدیعقوب زراعت کیش - دانشگاه اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
زهره مطاعی - Razi University
کامیار غرا - موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

به منظور بررسی اقتصادی و محاسبه بهره­وری عوامل تولید ماهیان سردآبی استان کرمانشاه، کل مزارع فعال این استان طی سال زراعی ۱۳۹۴ به­عنوان جامعه­ی آماری، انتخاب شد. بخشی از داده­های مورد نیاز این تحقیق از آمار رسمی منتشر شده است و بخش دیگر به­وسیله انجام مصاحبه حضوری با مزرعه­داران و کارشناسان شیلات استان کرمانشاه و ازطریق پرسشنامه جمع­آوری گردید. سپس توسط نرم­افزار Eviews و با روش حداقل مربعات معمولی (OLS)، به برآورد توابع تولید پرداخته شد و از طریق آزمون برتری مدل، در نهایت تابع تولید Cobb-Douglas انتخاب گردید. نتایج نشان می­دهد که متغیر­های موقعیت جغرافیایی، تحصیلات، تعداد بچه­ماهی رهاسازی شده، تعداد تلفات بچه­ماهی، استفاده از دستگاه­های هواده  بر میزان تولید تاثیر معنی­دار داشته­اند (۰۵/۰p<). جمع ضرایب متغیرهای مستقل در تابع تولید برآورد شده حدود ۰۸/۰ است که نشان دهنده وجود بازدهی کاهنده (نزولی) نسبت به مقیاس است. کشش تولیدی دستگاه­های هواده و پمپ برگشت آب بیشتر از نهاده­های دیگر است و بیانگر این مطلب است که بایستی از این نهاده به صورت مناسب­تری برای این فعالیت اقتصادی استفاده کرد. همچنین ضریب نهاده­ی تعداد بچه­­ماهی ۶۹/۰ است و حاکی از آن است که اگر تعداد بچه­ماهی یک درصد افزایش یابد، تولید گوشت ماهی به میزان ۶۹/۰ درصد افزایش می­یابد که نیاز به تعداد ماهی­ رها سازی شده بیشتر جهت رفتن به سمت بهینه تولید را نشان می­دهد. در این پژوهش نتایج نشان داد تجربه مدیر مزرعه روی تولید اثر معنی داری ندارد (۰۵/۰p>)، اما تحصیلات دارای اثر معنی­دار و مثبتی است (۰۵/۰p<)، این بیانگر آن است که سطح فناوری در این فعالیت بالا است. از آنجا که این صنعت در استان غیرساحلی کرمانشاه یک فعالیت نوپا می‎باشد، منطقی به نظر می­رسد که سطح سواد بهره­برداران، روی تولید محصول اثر معنی داری داشته باشد. مقایسه تابع تولید و تابع lnTFP نشان می­دهد که برخی از عوامل تولید که روی تابع تولید اثر معنی داری داشتند، روی بهره­وری معنی­دار نیستند و برعکس. لذا این امر ما را به این نکته رهنمون می‎کند که جهت رسیدن به سودآوری بیشتر و استفاده بهینه از عوامل تولید، تخمین تابع تولید لازم است اما کافی نیست بلکه برای ارزیابی دقیقتر استفاده از عوامل تولید، علاوه بر تخمین تابع تولید، بایستی اقدام به محاسبه شاخص­های بهره­وری و تخمین تابع TFP کرد تا امکان بررسی کامل­تر فراهم گردد.  

Productivity, Kermanshah, Aquaculture, Cold water, Production, بهره وری, کرمانشاه, پرورش آبزیان, ماهیان سردآبی, تولید