برآورد میزان کادمیوم و سرب اضافه شده به اراضی کشاورزی ایران در اثر کاربرد کود های فسفاته

استفاده نامتعادل از کود های شیمیایی، می تواند باعث ایجاد آلودگی فلزات سنگین در خاک ها شود. هدف از این مقاله، بررسی تغییرات غلظت عناصر کادمیوم و سرب اضافه شده به اراضی کشاورزی کشور ایران، در یک بازه زمانی سی ساله از ۱۹۸۹ تا ۲۰۱۸، است. منابع اخذ آمار و داده ها در این پژوهش، درگاه های انجمن بین المللی کود و نیز سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد بوده است. روند مصرف کود های فسفاته در بازه زمانی پیش گفته سیر نزولی داشته است و از حدود ۵۴۵ هزار تن در سال ۱۹۸۹ به کمتر از ۱۰۰ هزار تن در سال ۲۰۱۸، کاهش یافته است. الگوی تغییرات غلظت کادمیوم و سرب در بازه مورد مطالعه، با روند تغییرات مصرف کود های فسفاته، همخوانی داشته است. بر اساس نتایج بدست آمده، نرخ ورود عناصر کادمیوم و سرب به اراضی کشاورزی ایران، به ترتیب، برابر با ۰/۴۲۸ و ۱/۳۴۶ گرم در هکتار در سال بوده است. میزان افزوده شدن کادمیوم به اراضی کشاورزی در ایران، کمتر از مقدار آن در کشور های انگلستان ۰/۷-۱/۶) گرم در هکتار در سال) و هلند ( ۱/۳ گرم در هکتار در سال) و بیشتر از مقدار آن در کشور های دانمارک ۰/۳) گرم در هکتار در سال) و فنلاند ۰/۲ ) گرم در هکتار در سال) گزارش شده است. میزان اضافه شدن سرب به خاک های کشور، به ترتیب، بیشتر و کمتر از کشور های چین ( ۰/۴ گرم در هکتار در سال) و آلمان ۶/۲) گرم در هکتار در سال) برآورد شده است. برآورد ها در پژوهش حاضر در طی یک دوره سی ساله در ایران، به ترتیب، حاکی از تجمع بیش ۱۲ و ۴۰ گرم کادمیوم و سرب در خاک های کشاورزی بوده است. نتایج ارایه شده در این پژوهش، ضمن تاکید بر اثرات منفی استفاده نامتعادل کود های شیمیایی فسفاته بر تجمع فلزات سنگین کادمیوم و سرب در خاک های کشاورزی ایران، به دنبال جلب توجه تولیدکنندگان، مصرف کنندگان و سیاستگذاران بخش کشاورزی به رعایت اصول علمی مدیریت تلفیقی عناصر غذایی در اراضی تحت کشت بوده و در سیاستگذاری های کلان در بخش کشاورزی کشور، مفید خواهد بود.

Keywords:

کود های شیمیایی , فلزات سنگین , آلودگی محیط زیست , مدیریت تلفیقی عناصر غذایی , کود های زیستی