نیکو حمزه پور - دانشیار، گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه
مریم حسن زاده - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه

در اراضی برجای مانده از پسروی دریاچه ارومیه سطوح مختلف پلایایی در حال تشکیل و تکامل میباشد. این سطوح تحت شرایط خاص، میتوانند منشا تولید گردوخاک باشند و ازاین رو، مطالعه خصوصیات فیزیکوشیمایی آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار میباشد. هدف از تحقیق حاضر مطالعه رابطه بین خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک با نوع سطح پلایایی در غرب دریاچه ارومیه بود. بدین منظور تمام اراضی برجایمانده از پسروی دریاچه ارومیه در حاشیه غربی آن انتخاب گردیدند. با استفاده از تصاویر ماهواره ای و نرم افزارهای Google Earth سطوح مختلف مشاهده شده، جداسازی شدند و نوع سطح پلایایی در صحرا تعیین گردید. سپس ۱۳۰ نمونه خاک از عمق ۵-۰ سانتیمتری سطوح مختلف در طی فصل بهار تا پائیز ۱۳۹۷ برداشته شد و برخی ویژگیهای فیزیکوشیمیایی آنها اندازه گیری شد. مقایسه میانگین خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در سطوح مختلف پلایایی نشان داد که اختلاف آماری معناداری بین خصوصیاتی مثل هدایت الکتریکی، کربنات کلسیم، ماده آلی، املاح محلول، بافت خاک، میانگین وزنی قطرخاکدانه هاو درصد مواد فرسایش پذیر در سطوح مختلف پلایایی وجود دارد. از میان سطوح مطالعه شده، سفره های شنی که در بخشهای شمالی منطقه مطالعاتی و در مجاورت روستای جبل کندی واقع شده اند، کمترین میزان رس و ماده آلی و بالاترین مقدار مواد فرسایش پذیری را دارا بودند و در مقابل بالاترین درصد رس و ماده آلی و کمترین میزان فرسایش پذیری در سطوح رسی مشاهده شد. این نتایج نشان داد که تکامل سطوح پلایایی در نقاط مختلف تابعی از مجموعه خصوصیات خاکی است و خود میتواند شاخصی برای شناسایی اولیه مناطق مستعد فرسایش بادی باشد.

پلایای دریاچه ارومیه، سطوح رسی، سفره های شنی، درصد مواد فرسایش پذیر.