تجربیات اندازه گیری و مدلسازی فرسایش خاک در حوزه آبخیز معرف زوجی خامسان

خاک به عنوان یک منبع مهم در تغذیه اجتماعات انسانی، یکی از ارزشمندترین منابع در هر کشور و یکی از نقاط مورد هدف در مدیریت کشاورزی و منابع طبیعی است. علاوه بر این، فرسایش خاک با آسیبهای درون و برون منطقه ای، پایداری اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیست محیطی را به خطر می اندازد. ناکافی بودن داده های اندازه گیری فرسایش خاک و تولید رسوب در بسیاری از کشورها و نیاز روزافزون به این داده ها، استفاده از مدلهای فرسایش و رسوب را اجتناب ناپذیر کرده است. آبخیزهای آزمایشی و زیرآبخیزهای زوجی بیش از نیم قرن است که در کشورهای مختلف برای پژوهش و پیشبینی عملکرد روشهای حفاظت خاک و آب و در دهه های اخیر، برای اهداف آموزشی، پژوهشی و ترویجی نیز مورد استفاده قرار گرفته اند. حوزه آبخیز معرف زوجی خامسان در جنوب استان کردستان واقع شده و به عنوان معرف منطقه وسیعی از غرب ایران انتخاب شده است. در سالهای اخیر، اندازه گیری و برآورد فرسایش خاک و تولید رسوب در تعدادی از پژوهش ها در این آبخیز انجام شده است. برخی از مهمترین نتایج این پژوهشها شامل اندازه گیریهای هدررفت خاک در میخ ها و کرتهای فرسایش و داده های مشاهداتی رسوب در خروجی زیرآبخیزهای زوجی و کل آبخیز، اندازه گیری رسوب در مخازن بندهای رسوبگیر، برآورد فرسایش خاک، تولید و تحویل رسوب با استفاده از مدلهای تجربی و سزیم-۱۳۷، تحلیل شاخص اتصال رسوب و در نهایت شاخصهای کیفیت رسوب بستر در این نوشتار ارائه شده است. علاوه بر این، رویکردها و اهداف پژوهشهای آینده مورد تاکید قرار گرفته است.

Keywords:

آبخیزهای آزمایشی , آبخیزهای معرف , اتصال رسوبی , سزیم-۱۳۷ , InVEST , نسبت تحویل رسوب.