نقش تنوع منابع درآمدی بر آسیب پذیری خانوارهای کشاورز روستایی در معرض خشک سالی مطالعه موردی: شهرستان چناران

خشک سالی یکی از مخاطرات طبیعی با پیامدهای گسترده است. آسیب­پذیری کشاورزان تحت تاثیر این مخاطره به دلیل اتکای اقتصاد نواحی روستایی به بخش کشاورزی بسیار بالا است. محققان مهم­ترین راهکار کاهش آسیب­پذیری کشاورزان را تنوع بخشی منابع درآمدی می­دانند. مطالعه حاضر به بررسی نقش تنوع منابع درآمد زراعی و غیر زراعی بر آسیب­پذیری کشاورزان نواحی روستایی در معرض خشک سالی می­پردازد. روش تحقیق ازنظر ساختار، توصیفی-تحلیلی و ماهیت، کاربردی است. متغیرهای مستقل تنوع فعالیت­های اقتصادی زراعی، غیر زراعی و متغیرهای وابسته آسیب­پذیری به تفکیک سه بعد اقتصادی، اجتماعی و محیطی است. ضریب آلفای کرون باخ ۹۴/۰ بیانگر پایایی مطلوب ابزار تحقیق است. در این مطالعه ۲۷۱ خانوار کشاورز روستایی در ۱۵ روستای شهرستان چناران در انجام تحقیق مشارکت نمودند. نتایج تحلیل واریانس نشان داد «تنوع غیر زراعی» باعث کاهش آسیب­پذیری خانوارهای کشاورز روستایی گردیده است. به طوری که میانگین آسیب­پذیری در خانوارهای دارای منابع درآمدی متنوع غیر زراعی ۷۲/۳، نیمه متنوع ۸۸/۳ و غیر متنوع ۱۸/۴ است. همچنین تنوع زراعی تاثیر آماری معنی­داری بر آسیب­پذیری خانوارهای کشاورز روستایی در مواجهه با خشک سالی نداشته است. بر اساس نتایج تحلیل مسیر «تنوع غیر زراعی» به میزان ۲۳/۰- باعث کاهش آسیب پذیری خانوارهای کشاورز روستایی گردیده ­است. ازآنجاکه کشاورزان دارای منابع درآمدی متنوع غیر زراعی در برابر بحران­ها و شوک­های ناگهانی همچون خشک سالی کمتر در معرض آسیب قرار می­گیرند، ضروری است برنامه­ریزان با اتخاذ راهبردهای مناسب، تنوع فعالیت­های اقتصادی غیر زراعی را در نواحی در معرض خشک سالی تقویت نمایند.

Keywords:

شهرستان چناران , آسیب پذیری , خشک سالی , تنوع غیر زراعی , تنوع زراعی