فرخ پرافکنده حقیقی - ۱- پژوهشکده اکولوژی دریای خزر
محمد علی افرائی بندپی - ۱- پژوهشکده اکولوژی دریای خزر
عبدالله سلیمانی رودی - ۱- پژوهشکده اکولوژی دریای خزر

این پژوهش در راستای یک طرح تحقیقاتی در سواحل جنوبی دریای خزر (آبهای مازندران- کلاراباد) در سال ۱۳۹۱ به اجرا درآمد. هدف از این مطالعه بررسی اثرات پرورش ماهی در قفس بر روی پراکنش، تراکم و زی­توده بزرگ موجودات بنتیکی در آبهای کلارآباد در عمق ۲۰ متر بود. نمونه­برداری بصورت ماهانه در سه ایستگاه ۱ (محل استقرار قفس)، ۲ (شاهد با فاصله ۵۰۰ متر) و ۳ (۵۰ متر بعد از قفس) با استفاده از یک گرب با قطردهانه ۳۰ سانتیمتر بود. در مجموع ۶ گروه از موجودات بنتیکی شامل ۲ شاخه، ۲ رده، ۴ خانواده و ۶ گونه شناسایی شدند. در مجموع ۲۳۴۴۲ عدد از بزرگ موجودات بنتیکی شمارش شدند که کمترین و بیشترین فراوانی به ترتیب در ایستگاههای ۱ (۴/۲۳%) و ۲ (۸/۴۶%) بوده است. نتایج  نشان داد که بیشترین تراکم در ایستگاه ۲ و زی­توده در ایستگاه ۳ بترتیب با میانگین ۴/۱۲۳۰±۶۴۶ عدد در متر مربع و ۰۰۱/۱±۵۲۶/۰ گرم در متر مربع بود جایی که می­تواند به دلیل بترتیب عدم فعالیت پرورش ماهی در قفس و حضور گونه Cerastoderma lamarki به جهت بزرگ جثه بودن بستگی داشته باشد. حداکثر تراکم و زی­توده ماکروبنتوزها در فصل پائیز بترتیب با میانگین ۵۸/۱۳۷۱±۱۳/۸۸۸ عدد در هر مترمربع و ۸۸/۰±۵۲۴/۰ گرم در هر مترمربع و کمترین تراکم و زی­توده در فصل زمستان بترتیب با میانگین ۲۲/۱۳۸±۳۳/۱۴۳ عدد در هر مترمربع و ۰۷۸/۰±۰۷۰/۰ گرم در هر متر مربع بود که این موضوع می­تواند به دلیل بترتیب فعالیت پرورش ماهی در قفس و فصل زمستان گذرانی بستگی داشته باشد. گونه Streblospio gynobranchiata  از پرتاران غالب جمعیت بزرگ موجودات بنتیکی را با ۳/۹۳ درصد بخود اختصاص داد، جایی که می­تواند به دلیل غیربومی بودن، قدرت سازش پذیری بالا و مناسب بودن شرایط زیستی مرتبط باشد. نتیجه­گیری این که، میزان تراکم و زی­توده بزرگ موجودات کفزی در ایستگاه محل استقرار قفس کمتر از سایر ایستگاهها بود، جایی که می­تواند به فعالیت پرورش ماهی در قفس و اثرات آن بر موجودات بستر زی بستگی داشته باشد. بنابراین، پیشنهاد می­گردد، هر گونه فعالیت آبزی­پروری دریایی در سواحل جنوبی دریای خزر می­بایست با حفظ ملاحظات زیست محیطی و اجرای طرح ارزیابی تفضیلی اثرات زیست محیطی (EIA) صورت پذیرد.

Cage culture, abundance, biomass, Macrobenthos, Caspian Sea, قفس های دریایی, موجودات بنتیکی, تراکم, زی توده, کلارآباد, دریای خزر