بررسی عوامل تعیین کننده در انتخاب پذیری و ترجیح زیستگاه سیاه ماهی Capoeta capoeta gracilis (Keyserling ۱۸۹۱) در رودخانه سیاهرود (از سرشاخه های حوضه رودخانه سفیدرود)

به منظور بهره برداری پایدار و حفظ تنوع زیستی اکوسیتم های رودخانه ای، شناخت نیازهای زیستی آبزیان امری ضروری است و ترجیح زیستگاه یکی از مهمترین عوامل مدیریتی برای جمعیت ماهیان می باشد. رودخانه سیاهرود از جمله رودهای فرعی منتهی به رودخانه سفیدرود در حوضه خزر است که از رشته کوه های البرز سرچشمه می گیرد و از جمله مکان های پراکنش سیاه ماهی (Capoeta capoeta gracilis)، یکی از ماهیان بومی و گونه غالب این حوضه می باشد. نیازهای زیستی سیاه ماهی، با نمونه برداری از ۱۳ ایستگاه و با سه تکرار در مهر و آبان ماه سال ۱۳۹۲ بررسی شد. برای این منظور ویژگی های هیدرولوژیک رودخانه شامل سرعت آب، عمق، عرض رودخانه، نوع بستر، شیب، ارتفاع از سطح دریا و نوع پوشش گیاهی در هر ایستگاه ثبت گردید. محدوده مورد استفاده و محدوده زیستگاه انتخابی با توجه به میزان در دسترس بودن هر واحد زیستگاهی برای متغیرهای مختلف از طریق نرم افزار HABSEL بدست آمد. نتایج حاصل از رگرسیون چندتایی با وجود همبستگی معنادار میان سرعت و عمق نشان داد ترجیح رفتاری در محدوده عمق های ۱۷تا ۳۸ سانتی متری می باشد و در عمق-های زیاد و خیلی کم کاهش پیدا می کرد. سیاه ماهی محدوده زیادی از سرعت آب بین ۴۴/۰ تا ۵۶/۰ متر بر ثانیه را انتخاب -کرده و بیشتر بستر سنگلاخی را برای زیستن ترجیح می دهد. بنابراین برخی فعالیت های انسانی که در رودخانه توتکابن در حال انجام است سبب تغییر در ویژگی های محیطی مانند عرض، عمق، سرعت جریان و بستر رودخانه می شود، ممکن است پراکنش سیاه ماهی را در این رودخانه تحت تاثیر قرار بدهد.

Keywords:

Black fish (C. capoeta gracilis) , Environment variables , Habitat , Siyahrud River , سیاه ماهی(C. capoeta gracilis) , متغیرهای محیطی , زیستگاه , رودخانه سیاهرود.