بررسی اثرات تنش خشکی و محلول پاشی با اسیدآبسیزیک بر عملکرد، ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی اسطوخودوس (Lavandula angustifolia cv. Organic Munstead)

سابقه و هدف: گیاه دارویی اسطوخودوس با دارا بودن پتانسیل اقتصادی و زینتی و کاربرد زیاد آن در صنایع آرایشی-بهداشتی و دارویی، در سراسر جهان کشت می شود. خشکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان در سرتاسر جهان و شایع ترین تنش محیطی است. به طور کلی، خشکی از این جهت به عنوان اصلی ترین عامل محیطی محسوب می شود که سبب اختلال در وضعیت آب و اثرگذاری کلیدی بر فرآیندهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه می گردد. در پاسخ به تنش های محیطی، اسیدآبسیزیک (ABA) نقش مهمی در راه اندازی و هماهنگی بسیاری از فرآیندهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در کاهش تنش اکسیداتیو دارد. باتوجه به این که خشکی و کم آبی در ایران همواره از مهمترین مسائل و مشکلات کشاورزی است و از طرفی به دلیل خصوصیات دارویی منحصر به فرد گیاه اسطوخودوس پژوهش حاضر، به منظور بررسی عملکرد، ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی اسطوخودوس (Lavandula angustifolia cv. Organic Munstead) در شرایط رژیم های آبیاری و کاربرد اسیدآبسیزیک با هدف درک چگونگی القای تحمل به خشکی اجرا گردید.مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر تنش خشکی و کاربرد اسیدآبسیزیک بر برخی ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی اسطوخودوس (Lavandula angustifolia cv. Organic Munstead) آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده تولید گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال های زراعی ۹۷-۱۳۹۶ به اجرا درآمد. فاکتور اول آزمایش رژیم آبیاری در چهار سطح (۱۰۰-۹۰، ۸۰-۷۰، ۶۰-۵۰ و ۴۰-۳۰ درصد ظرفیت زراعی) و فاکتور دوم محلول پاشی اسیدآبسیزیک در سه سطح (صفر، ۱۵ و ۳۰ میکرومولار در لیتر) بودند. صفات مورد ارزیابی عبارت از وزن تازه و خشک گیاه، شاخص سطح برگ، پرولین، فنل کل، فلاونوئیدکل، فعالیت آنتی اکسیدانیDPPH ، کارتنوئید، قند های محلول و محتوای نسبی آب برگ بودند. یافته ها: نتایج نشان داد که افزایش سطح خشکی سبب افزایش معنی دار فنل (۴۲/۱۵۱ میلی‎گرم بر گرم وزن خشک) و کارتنوئید (۳۲/۴۶ میلی گرم بر گرم وزن خشک) در مقایسه با شاهد شد. به همین ترتیب اسیدآبسیزیک نیز بر تمامی صفات مورد بررسی به جز فنل و کارتنوئید اثر معنی دار (سطح معنی داری یک درصد) داشت. همچنین اثر متقابل خشکی و کاربرد اسیدآبسیزیک به جز برای فنل و کارتنوئید برای سایر صفات مورد بررسی معنی دار بود به طوری که محلول پاشی۳۰ میلی گرم در لیتر اسیدآبسیزیک به ترتیب در شرایط خشکی ۴۰-۳۰ و ۶۰-۵۰ درصد ظرفیت زراعی موجب افزایش ۵۶/۴۷ و ۹۳/۵۳ درصدی فعالیت آنتی اکسیدان ها و ۲۰/۵۵ و ۷۲/۶۵ درصدی قندهای محلول نسبت به شاهد شد. محلول پاشی ۱۵ میکرومولار اسیدآبسیزیک در شرایط ۴۰-۳۰ درصد ظرفیت زراعی موجب افزایش ۱۷/۱۲۰ درصدی پرولین گردید. همچنین بیشترین میزان محتوای نسبی آب برگ (۷۴/۷۸ درصد) از برهمکنش ۳۰ میکرومولار اسیدآبسیزیک در شرایط ۱۰۰-۹۰ درصد ظرفیت زراعی حاصل شد. نتیجه گیری: به طورکلی نتایج این آزمایش، کاربرد ۳۰ میکرومولار در لیتر اسیدآبسیزیک را در شرایط خشکی با ۴۰-۳۰ و ۶۰-۵۰ درصد ظرفیت زراعی به عنوان بهترین تیمار معرفی می کند، زیرا با مصرف کمتر آب و کاربرد اسیدآبسیزیک در شرایط تنش، می توان به سطوح بالاتری از اثربخشی اسیدآبسیزیک در القای تحمل به خشکی دست یافت.

Keywords:

پرولین , فعالیت آنتی اکسیدانی , فلاونوئید کل , فنل کل , قندهای محلول