هومن رجبی اسلامی - گروه شیلات، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، صندوق پستی: ۷۷۵-۱۴۵۱۵
نرگس عرب - باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، صندوق پستی: ۷۷۵-۱۴۵۱۵
صمد درویشی - گروه شیلات، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، صندوق پستی: ۷۷۵-۱۴۵۱۵

موفقیت تکثیر مصنوعی ماهیان علاوه بر ویژگی های تخمک نیازمند بررسی ارزیابی سریع خصوصیات اسپرم شناختی ماهیان نیز می باشد. مطالعه حاضر بر این اساس به بررسی همبستگی ویژگی های ریخت شناسی مولدین نر ماهی سفید دریای خزر (Rutilus kutum) با خصوصیات اسپرم شناختی آن ها شامل حجم اسپرم، درصد اسپرم های متحرک، مدت زمان تحرک اسپرم، تراکم اسپرم و اسپرماتوکریت پرداخته است. تعداد ۴۰ عدد مولد نر ماهی سفید سه تا چهار ساله برای این منظور از ماهیان صید شده در حاشیه جنوب غربی دریای خزر به صورت تصادفی انتخاب و پارامترهای اسپرم شناختی (حجم اسپرم، تراکم اسپرم، تحرک اسپرم، درصد اسپرم های متحرک و اسپرماتوکریت) و برخی خصوصیات ریخت‎شناسی آن ها (وزن، طول چنگالی و ارتفاع بدن) به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین وزن و طول چنگالی ماهیان سفید صید شده در این پژوهش به ترتیب برابر ۴۹/۲۰±۷۵۸/۰۰ گرم و ۳/۷۲±۴۰/۳۵ سانتی متر بود. به علاوه حجم اسپرم هر ماهی معادل ۰/۲۷±۲/۱۵ میلی متر، اسپرم های متحرک برابر ۸/۶۵±۷۵/۳۶ درصد، مدت زمان تحرک اسپرم به میزان ۳/۴۸±۴۱/۴۵ ثانیه، تراکم اسپرم برابر ۱/۲۱±۱۴/۹۳ میلیارد اسپرم در میلی لیتر و اسپرماتوکریت به میزان ۲/۴۵±۸۹/۷۵ درصد بود. یافته ها نشان داد که اسپرماتوکریت همبستگی مثبت معنی داری با طول چنگالی (۰/۸۸۶) و ارتفاع بدن (۰/۸۸۶) دارد. همبستگی منفی معنی داری نیز میان طول چنگالی با تراکم اسپرم (۰/۸۲۹-) به دست آمد. نتایج این پژوهش نشان داد که می توان از طول چنگالی و ارتفاع بدن به عنوان معیار مناسبی برای تشخیص تراکم اسپرم و اسپرماتوکریت مولدین نر سفید دریای خزر بهره برد، درحالی که وزن ماهی سفید فاقد همبستگی معنی دار با خصوصیات اسپرم شناختی ماهی سفید در این پژوهش بود.

ماهی سفید, خصوصیات اسپرم‎شناختی, طول چنگالی, وزن