محمد زرین تاب - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان
روح اله میرزایی - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان

یکی از مهم ترین آلاینده های محیط زیست، فلزات سنگین هستند که در اندام های موجودات زنده انباشته شده و در مقادیر کم نیز باعث بروز مسمومیت می شوند. هدف از این مطالعه تعیین غلظت فلزات سنگین در اندام های مختلف موش قهوه ای به عنوان گونه شاخص زیستی در شهرستان آران و بیدگل است. سیزده عدد موش قهوه ای از دو منطقه کشاورزی مجیدآباد و بهشتیه آران و بیدگل در تابستان ۱۳۹۲ جمع آوری شدند. غلظت فلزات در بافت های این گونه به وسیله دستگاه ICP-OES اندازه گیری شد.میانگین غلظت های عناصر در کبد، کلیه و عضله به ترتیب برای روی ۱۳۵/۰۶، ۸۷/۹۷ و ۶۱/۸۰، برای مس ۲۱/۵۹، ۱۸/۵۶ و ۷/۳۳، برای سرب ۴/۲۶، ۶/۸۰ و ۲/۳۹ و برای کادمیوم ۴/۱۹، ۷/۲۵ و ۴/۹۷ میکروگرم بر گرم وزن خشک به دست آمد. نتایج آنالیز واریانس یک طرفه نشان داد که روی در کبد و سرب در کلیه به شکل معنی داری بیش تر از سایر بافت ها تجمع یافته بود (۰/۰۵>p). هم چنین مس در عضله و کادمیوم در کبد به شکل معنی داری کم تر از سایر بافت ها تجمع یافته بود (۰/۰۵>p). به طور کلی نمونه های جنس نر نسبت به جنس ماده و هم چنین نمونه های منطقه مجید آباد نسبت به منطقه بهشتیه دارای غلظت های بیش تری از فلزات بودند. به طوری که غلظت سرب و کادمیوم در کبد نمونه های جنس نر به طور معنی داری بیش تر از جنس ماده بود (۰/۰۵>p). هم چنین غلظت سرب در کبد و غلظت کادمیوم در کبد و کلیه نمونه های جمع آوری شده از مجیدآباد به طور معنی داری بیش تر از منطقه بهشتیه بود (۰/۰۵>p). تفاوت غلظت فلزات در اندام های دو جنس می تواند به دلیل تولیدمثل و شیردهی جنس ماده باشد.

فلزات سنگین, پایش زیستی, شاخص زیستی, موش قهوه ای, آران و بیدگل, استان اصفهان