پدرام ملک پوری - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، تهران، ایران، صندوق پستی: ۱۴۵۱۵-۷۷۵
نصرالله محبوبی صوفیانی - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان

بسیاری از عوامل زیستی و غیرزیستی (مانند فلزات سمی) می توانند بر مراحل مختلف سیستم تیروئیدی تاثیر گذار باشند و در نتیجه عملکرد طبیعی موجود زنده از جمله رشد، تنظیم اسمزی و بسیاری از فعالیت های فیزیولوژیک دیگر را مختل نمایند. در این مطالعه، پس از تعیین LC۵۰ ۹۶ ساعت آلومینیم برای ماهی کپور معمولی، تعداد ۴۰ عدد ماهی با میانگین وزنی ۴۱/۴۱±۱۴۹/۱۴ گرم در معرض مقادیر مختلف آلومینیم محلول در آب (۰/۲۸۰۴، ۱/۴۰۲ و ۲/۸۰۴ میلی گرم بر لیتر) و یک گروه شاهد قرار گرفتند. پس از پایان دوره آزمایشی (۳۰ روز)، از هر تیمار ۶ ماهی به صورت تصادفی انتخاب گردید و از ناحیه ساقه دمی خون گیری به عمل آمد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که تیمار آلومینیم ۳ (۲/۸۰۴ میلی گرم بر لیتر) سبب کاهش معنی دار غلظت ۴ T نسبت به شاهد شده است (۲۲/۲۲ درصد، P<۰/۰۵). میزان هورمون ۳T سرمی نیز در اثر تیمارهای آلومینیم ۲ و ۳ به ترتیب به میزان ۱۵/۸۰ و ۲۴/۱۱ درصد کاهش یافته است، این در حالی است که میزان TSH سرم ماهی پس از قرار گرفتن در معرض تیمار آلومینیم ۲ و ۳ به ترتیب ۷۳/۱۸ درصد و ۳/۰۸ برابر نسبت به شاهد افزایش یافته است. در اثر تیمارهای مختلف آلومینیم هیچ تغییر معنی داری در خصوص درصد برداشت هورمون ۳ T نسبت به گروه شاهد مشاهده نشد. تیمارهای آلومینیم ۲ و ۳ به ترتیب سبب کاهش ۱۳/۸۷ و ۳۳/۳۷ درصدی در شاخص تیروکسین آزاد (FTI) نسبت به شاهد شده است (۰/۰۵>P). با توجه به کاهش ۳T و ۴T و هم چنین افزایش TSH و FTI، می توان چنین نتیجه گیری نمود که مقادیر تحت کشنده آلومینیم سبب بروز هیپوتیروئیدیسم در ماهی کپور معمولی شده است. 

آلومینیم, T۳, T۴, TSH, کپور معمولی