بهرام ملک محمدی - محیط زیست دانشگاه تهران
فاطمه جهانی شکیب - آمایش محیط زیست دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
احمدرضا یاوری - محیط زیست دانشگاه تهران

تالاب­ها با عملکردها و ساختارهای متفاوتی در شرایط پیچیده­ اکولوژیک سرزمین­های محل استقرار خود همراه با نوسانات و تغییرات در مکان و زمان هستند. بر این اساس نیاز است تالاب­ها قبل از هر نوع بررسی در قالب نوعی رده­بندی، طبقه­بندی و شناسایی شوند تا ویژگی­های خاص آن رده را بتوان مشخص نمود. در این مقاله دیدگاه هیدروژئومورفیک برای رده­بندی تالاب­ها مورد بررسی قرار گرفته و نحوه طبقه­بندی تالاب­ها بر این اساس تشریح شده است. روش هیدروژئومورفیک بر اساس سه عامل تاثیرگذار ۱) مکان و مقر تالاب (­از نظر ژئومورفولوژی)، ۲) منبع تامین آب و ۳) جریان و نوسان آب (­هیدرودینامیک)، تالاب­ها را به هفت طبقه و سپس با توجه به بیوم، آنها را به زیرطبقات بیشتری تفکیک می­کند. طبقات رودخانه­ای، فروافتی، شیب­دار، مسطح (با خاک­آلی یا معدنی)، و حاشیه­ای (مصبی و دریاچه­ای) هفت رده­ی مطرح شده می­باشند. با انتخاب تالاب بین­المللی چغاخور به­عنوان مطالعه موردی، رده­بندی این تالاب و زیرطبقات آن مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته است. بر اساس نتایج این تحقیق، تالاب چغاخور با بیوم کوهستانی از نوع حاشیه دریاچه­ای و فروافتی است که در زیرکلاس انسان­ساخت و حوضچه­ای قرار می­گیرد. با توجه به نوع رده­بندی این تالاب، ارزیابی عملکردها و ارزش­های این تالاب نشان می­دهد، در برنامه­های آینده برای تالاب چغاخور لازم است به عملکردها و ارزش­هایی نظیر تغذیه آب­های زیرزمینی، کنترل سیلاب، نگهداری رسوب و مواد رسوبی، تامین آب، زیستگاه آبزیان و وجود تنوع زیستی توجه خاصی داشت.

رده بندی, رویکرد هیدروژئومورفیک, عملکرد تالاب, هیدرودینامیک, ژئومورفولوژی, تالاب چغاخور