سیدکاظم علوی پناه - استاد گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه تهران.
عبدالعلی رضایی - دانشجوی کارشناسی ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه تهران
سعید ازادی قطار - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس.
حمیدرضا جدی ازغندی - دانشجوی کارشناسی ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه تهران.

چکیده        پدیده جزیره حرارتی شهری به­طور کلی به­وسیله یک کاهش در جریان گرمای نهان و یک افزایش در گرمای محسوس در مناطق شهری صورت می­گیرد. امروزه این پدیده یکی از معضلات عمده­ شهرهای بزرگ می­باشد، به­طوری که توجه بسیاری از محققان و متخصصان در رشته­های مختلف را به­خود جلب نموده است. در این تحقیق جزایر حرارتی شهر تهران که یکی از پرجمعیت­ترین شهرهای دنیا بوده و هر روزه بر جمعیت و ساخت و سازهای آن افزوده می­شود، مورد مطالعه قرارگرفته است. هدف این پژوهش، استفاده از تصاویر ماهواره­ای به­منظور مقایسه­ دو شاخص تفاضل پوشش گیاهی نرمال شده (NDVI) و سطوح غیرقابل نفوذ (ISA) به­عنوان پارامترهای نمایشگر جزایر حرارتی شهری سطحی (SUHI) از طریق بررسی رابطه­ آن­ها با شاخص دمای سطحی زمین (LST) و نقشه­ کاربری اراضی می­باشد. بدین منظور از تصویرTM ماهوارهلندست ۵، مشاهدات دمایی ایستگاه­های هواشناسی، نقشه کاربری اراضی ۲۰۰۰/۱و مدل زیرپیکسل استفاده شده است. نتایج این بررسی نشان می­­دهد که رابطه­ای خطی و قوی بین LST و ISA وجود دارد، درحالی که رابطه­ی بین LST و NDVI بسیار ضعیف­ و منفی می­باشد و به­منظور بررسی کمی LST در مطالعات مربوط به جزایر حرارتی شهری با استفاده از سنجش از دور حرارتی، شاخص ISA بسیار مناسب­تر از شاخص NDVI می­باشد. هم­چنین با برررسی درصد سطوح غیرقابل نفوذ در هر یک از کاربری­ها این نتیجه حاصل شد که کاربری مسکونی به­دلیل وجود سطوحی مانند آسفالت، بتن و... دارای بیش­ترین درصد سطوح غیرقابل نفوذ وکاربری پوشش گیاهی دارای کم­ترین درصد سطوح غیرقابل نفوذ می­باشند.

واژگان کلیدی: سطوح غیرقابل نفوذ (ISA), دمای سطحی زمین (LST), شاخص تفاضل نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI), مدل ترکیب طیف خطی (LSMA), جزیره حرارتی شهری