شبیه سازی رواناب ناشی از ذوب برف با استفاده از داده های سنجش از دور (مطالعه موردی: حوضه آبی دهگلان)

چکیده با توجه به کمبود اطلاعات اقلیمی در مورد مقادیر بارش برف در ارتفاعات، استفاده از تصاویر ماهواره­ای می­تواند در بررسی توزیع پوشش برف و راواناب حاصل از آن در حوضه های آبی کمک کند. لذا هدف از این پژوهش بررسی چگونگی ارتباط رواناب سطحی در خروجی حوضه آبی دهگلان در ارتباط با تغییرات پوشش برف در ارتفاعات حوضه است. رواناب ناشی از ذوب برف در حوضه آبی دهگلان با استفاده از مدل رواناب-ذوب برف بررسی شده است. بدین منظور ابتدا خصوصیات فیزیکی حوضه شامل محیط، مساحت و طبقات ارتفاعی با استفاده از اطلاعات رقومی موجود محاسبه شد، اطلاعات اقلیمی و هیدرومتری نیز از سازمان­های ذیربط گردآوری شدند. نسبت پوشش برفی حوضه با استفاده از تولیدات ۸ روزه سطح پوشش برف در مقیاس جهانی از داده های پوشش برف مودیس موجود در سایت سازمان ناسا که توسط الگوریتم SNOWMAP تولیدشده است. در ادامه اطلاعات مورد نیاز وارد مدل شده و عمل شبیه­سازی متناسب با خصوصیات حوضه مورد مطالعه صورت گرفت. پارامترهای ارزیابی که توسط مدل جهت ارزیابی دقت جریان شبیه سازی شده مورد استفاده قرار می­گیرد ضریب تبیین و تفاضل حجمی می­باشد. فرآیند شبیه­سازی جریان حاصل از ذوب برف با محاسبه عوامل و فراسنج­های لازم در دوره دسامبر ۲۰۰۴ تا آوریل ۲۰۰۵ (آذر ماه ۱۳۸۳تا فروردین ماه ۱۳۸۴) صورت گرفته است. نتایج شبیه­سازی نشان می­دهد که مدل رواناب- ذوب برف قادر به شبیه­سازی رواناب با ضریب تبیین ۵۲ درصد و تفاضل حجمی ۲/۲۳ است. ضریب تبیین و تفاضل حجمی به­دست آمده دقت متوسط مدل را در شبیه­سازی رواناب ناشی از ذوب برف در حوضه نشان می­دهد که می­تواند ناشی از خصوصیات فیزیکی حوضه باشد. در کل نتایج این پژوهش نشان می دهد که با توجه با این­که مدل SRM برای حوضه های کوهستانی طراحی شده است در منطقه مورد مطالعه که تلفیقی از دشت و کوهستان است به دلیل تاثیر عوامل دیگری مانند نفوذ به آب های زیرزمینی کارآیی پایین تری را نشان می دهد.

Keywords:

واژگان کلیدی: پوشش برف , مدل رواناب-ذوب برف , حوضه آبی دهگلان , شبیه سازی