پیمان محمودی - اقلیم شناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان
محمود خسروی - اقلیم شناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان
سیدابوالفضل مسعودیان - اقلیم شناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان
بهلول علیجانی - اقلیم شناسی و مدیر قطب علمی تحلیل فضای مخاطرات محیطی، دانشگاه تربیت معلم، تهران

در این پژوهش جهت شناسایی و آشکارسازی روند تغییرات فراوانی روزهای همراه با یخبندان­های فراگیر و نیمه­فراگیر ایران، داده­های مربوط به دمای حداقل روزانه ۶۶۳ ایستگاه هواشناسی همدید و اقلیم­شناسی کشور برای بازه زمانی ۱۹۶۲ تا ۲۰۰۴ و برای ماه­های اکتبر تا آوریل از سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. پس از دریافت داده­ها و آماده کردن پایگاه داده­های دمای حداقل­ کشور، نقشه­های همدمای کشور برای هر روز از ۱/۱/۱۹۶۲ تا ۳۱/۱۲/۲۰۰۴ به­مدت ۹۱۱۶ روز به­روش کریگینگ میانیابی شد. در ادامه بر اساس یک اصل مکانی، یخبندان­ها به سه دسته یخبندان­های فراگیر (وقوع همزمان در بیش از ۶۵ درصد از مساحت ایران)، یخبندان­های نیمه­فراگیر (وقوع همزمان یخبندان در بین ۲۵ تا ۶۵  درصد از مساحت ایران) و یخبندان­های محلی (وقوع همزمان یخبندان در کم­تر از ۲۵ درصد از مساحت ایران) تقسیم­بندی شدند. سپس با استفاده از دو روش تخمینگر شیب سنس و رگرسیون خطی فراوانی روزهای همراه با یخبندان­های فراگیر و نیمه­فراگیر در سه مقیاس ماهانه، فصلی و سالانه بررسی شد. نتایج نشان داد که روند تغییرات فراوانی روزهای همراه با یخبندان­های فراگیر ایران در ماه­های دسامبر، ژانویه، فصل زمستان و سالانه دارای روند کاهشی معنادار از لحاظ آماری بوده است. اما برای فراوانی روزهای همراه با یخبندان­های نیمه­فراگیر مشاهده شد که تنها در ماه ژانویه روند تغییرات معنادار بوده است و جهت تغییرات آن نیز مثبت بوده است. یعنی در طول ۴۳ سال مورد مطالعه بر تعداد روزهای همراه با یخبندان­های نیمه­فراگیر افزوده شده است. بنابراین زمانی که از تعداد یخبندان­های فراگیر در ماه ژانویه کاسته شده است از این طرف بر تعداد یخبندان­های نیمه فراگیر افزوده شده است. همین قانون برای دیگر مقیاس­های ماهانه، فصلی و سالانه نیز حکمفرما بوده است.

یخبندان فراگیر, یخبندان نیمه فراگیر, تخمینگر شیب سنس, رگرسیون خطی, ایران, روند