تحلیل همدیدی یخبندان های زمستانه منطقه سیستان (مورد یخبندان ژانویه سال ۲۰۰۸)

یخبندان یکی از مخاطرات طبیعی است که معمولا با خسارت­های فراوان مالی و حتی جانی همراه است. سامانه­های گردشی جوی نقش اصلی را در وقوع، شدت و چگونگی توزیع فضایی یخبندان­ها به­خصوص در مناطق معتدله بر عهده دارند. هدف از این تحقیق، شناسایی و بررسی شرایط همدیدی حاکم در زمان وقوع یخبندان­های زمستانه منطقه سیستان است. روش مورد استفاده در این تحلیل رویکرد محیطی به گردشی است. بدین منظور دو پایگاه داده مورد نیاز است. جهت دریافت داده­های سطح زمین از داده­های اقلیمی ایستگاه هواشناسی سینوپتیک زابل و زهک به­عنوان نماینده اقلیمی منطقه استفاده شد و طولانی­ترین و شدیدترین یخبندان از نظر طول دوره طی دهه اخیر (۲۰۱۰-۲۰۰۰) انتخاب گردید. پایگاه دوم داده­ها و نقشه­های سطح دریا، ۸۵۰، و ۵۰۰ هکتوپاسکال است که از مرکز ملی پیش­بینی محیطی[۱] و مرکز ملی مطالعات جوی[۲] ایالات متحده آمریکا تهیه گردید. پوشش مکانی داده­های جوی بین ۳۰ تا ۹۰ درجه شرقی و ۱۰ تا ۵۰ درجه شمالی می­باشد. برای نمایش خطوط جریان هوا از محیط نرم­افزاری Grads استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که افت فشار منطقه در اثر فعالیت سامانه چرخندی بالخاش و همچنین  نفوذ هم زمان فرود ناشی از جریان­های غربی به نواحی غرب ایران عامل ایجاد یخبندان و تداوم آن در منطقه  سیستان می­باشد. استقرار سامانه چرخندی روی دریاچه بالخاش زمینه برای ریزش هوای سرد عرض­های بالا و کرانه غربی فرود را به منطقه سیستان فراهم کرده است. انتقال محور فرود به نواحی شرقی­تر و شرایط ذکر شده موجب تداوم پدیده یخبندان شده است. شدیدترین یخبندان­ها زمانی رخ می­دهند که منطقه سیستان در بخش غربی فرود قرار گرفته و از ریزش هوای سرد عرض­های شمالی برخوردار شده باشد. عاملی که این شرایط را پدید آورده است تفاوت فشار در جنوب و شمال منطقه سیستان، به­ویژه سامانه کم فشار جنوب شرق سیستان است که باعث هدایت و استقرار کرانه غربی ناوه به منطقه می­گردد. [۱]- NCEP(National Center Environmental Prediction) [۲]- NCAR(National Center Atmospheric Research)  

Keywords:

یخبندان , تحلیل همدیدی , مراکز فشار , سیستان