موسی عابدینی - گروه جغرافیای طبیعی (ژئومورفولوژی) دانشگاه محقق اردبیلی
بهاره قاسمیان - جغرافیای طبیعی (ژئومورفولوژی) دانشگاه محقق اردبیلی

زمین­­لغزش­ها و ناپایداری­های دامنه­ای مخاطرات مهمی برای فعالیت­های انسانی هستند که اغلب سبب از ­دست رفتن منابع اقتصادی و خسارات به اموال و تاسیسات می­شوند. این مخاطرات در شیب­های طبیعی و یا شیب­هایی که به دست انسان تغییر یافته­اند اتفاق می­افتد. هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر وقوع زمین­لغزش­های شهرستان بیجار واقع در استان کردستان و ارزیابی مناطق دارای پتانسیل زمین­لغزش جهت تهیه­ نقشه پهنه­بندی با استفاده از مدل تحلیل سلسله­مراتبی (AHP) می­باشد. در این پژوهش ابتدا با استفاده از بازدیدهای میدانی، پرسشنامه­ای، نقشه­های زمین­شناسی، توپوگرافی و مرور مطالعات انجام شده، ۹ عامل موثر شامل متغیرهای ارتفاع از سطح دریا، درجه شیب، جهت شیب، زمین­شناسی، فاصله از عناصر خطی گسل، جاده، رودخانه، بارندگی و کاربری اراضی مورد استفاده قرار گرفت، در مرحله­ بعد با به­کارگیری روش تحلیل سلسله مراتبی عوامل مورد بررسی در مرحله­ پیشین به­صورت زوجی مقایسه و وزن هر یک از عوامل که مبین میزان تاثیر آن­ها است محاسبه شده است. با توجه به مقادیر کمی وزن هر یک از عوامل، نقشه­ وزنی هر عامل تهیه و در نهایت اقدام به تهیه­ نقشه­ پهنه­بندی خطر زمین­لغزش با استفاده از لایه­های وزنی و ضریب وزنی مربوط به هریک از عوامل گردیده است. نتایج حاصل از این بررسی نشانگر این است که عامل شیب با وزن نسبی ۳۰۷/ ۰ و عامل کاربری اراضی با وزن نسبی ۲۱۸/۰ به ترتیب بیش­ترین تاثیر و عامل بارندگی با وزن نسبی ۰۱۹/۰ کمترین تاثیر را بر وقوع  زمین­لغزش­ها در شهرستان بیجار داشته است بر این اساس ۴۸۹/۷۵ درصد از مساحت منطقه در محدوده با خطر بسیار­کم ، ۰۳۷/۱۰ درصد با خطر کم، ۶۲۸/۳ درصد با خطر متوسط، ۰۶۲/۴ درصد با خطر بالا و ۷۸۴/۶ درصد با خطر بسیار بالا مواجه است.

پهنه بندی خطر, زمین لغزش, تحلیل سلسله مراتبی AHP, شهرستان بیجار