محمدرضا پورمحمدی - استاد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز.
حسن محمودزاده - دانش آموخته دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز

محل زندگی انسان­ها مهم­ترین بخش شهر است و سهم عمده­ای از سطوح کاربری­ها را نیز به­خود اختصاص می­دهد؛ به­گونه­ای که در شهرهای کوچک بیش از ۶۰ درصد و شهرهای بزرگ حدود ۴۰ درصد از سطح شهر تحت پوشش کاربری مسکونی است. یکی از موارد مهم و پیچیده برای برنامه­ریزان شهری تعیین کیفیت موقعیت استقرار کاربری مسکونی و مطابقت آن با اصول شهرسازی می­باشد. پیچیدگی و ازیاد فاکتورهای موثر در تعیین کیفیت مکانی استقرار کاربری مسکونی، لزوم به­کارگیری روش­های چندمتغیره تصمیم­ساز جهت تعیین درجه تناسب کیفی استقرار کاربری مسکونی را می­طلبد. هدف عمده مقاله حاضر تعیین وضعیت فعلی الگوی استقرار کاربری­های مسکونی در تطابق با استانداردهای مکان­یابی کاربری مسکونی­های در مناطق ده­گانه شهرداری کلان­شهر تبریز می­باشد. بدین منظور از روش­های ارزیابی چندمعیاره مبتنی بر تحلیل سلسله­مراتبی برای تولید و تجزیه و تحلیل نقشه­ها و لایه­های مختلف کاربری­ها استفاده شده است. طی این فرآیند ابتدا شاخص­های طبیعی و انسانی مورد نیاز و تاثیرگذار در قالب ۱۲ شاخص شناسایی، تهیه و مورد استفاده قرار گرفته­اند و در نهایت نقشه نهایی کیفیت استقرار بر اساس مدل AHP تولید شده است. بر اساس یافته­های تحقیق، از کل مساحت ۰۹/۴۰۴۳ هکتاری کاربری مسکونی حدود ۱۴/۵۰۲ هکتار در مناطق با استاندارد خیلی کم تا کم در قسمت­های شمالی شهرداری مناطق ۱، ۴ و ۱۰، ۶۱/۵۵۸ هکتار در مناطق با استاندارد متوسط در قسمت­های جنوبی شهرداری مناطق ۱،۲ و ۳۱۴/۲۹۸۲ هکتار استانداردهای مکان­یابی در مناطق با استاندارد زیاد تا خیلی زیاد در قسمت­های مرکزی شهر واقع در شهرداری مناطق ۳، ۴، ۵، ۶، ۷ و۸ می­باشند.

تناسب اراضی, کاربری مسکونی, تکنیک های تحلیل چندمتغیره, فرایند تحلیل سلسله مراتبی