نسترن تدین پور - دانشجوی کارشناسی ارشد ارزیابی آمایش سرزمین، گروه محیط زیست، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان، بهبهان، ایران
غلامرضا سبزقبائی - استادیار گروه محیط زیست، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان،بهبهان، ایران
سولماز دشتی - دانشیارگروه محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

در این مطالعه سعی شد اثرات زیست محیطی تولید صیفی جات (کاهو، کلم ها و فلفل دلمه ای) درشهرستان دزفول با استفاده ازتکنیک ارزیابی چرخه حیات (LCA) در سال های زراعی ۱۳۹۶-۱۳۹۰ مورد بررسی قرار دادند. به این منظور، از بین ۲۶۰ نفر جامعه آماری ،حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران ۱۵۲ نفر تعیین شد. اطلاعات مربوطه توسط پرسشنامه و طی مراجعه ی حضوری ازکشاورزان، کارکنان اداره کل جهاد کشاورزی استان خوزستان، اداره جهاد کشاورزی شهرستان دزفول و سازمان های زیربط جمع آوریشد. پرسشنامه مذکور شامل پرسشهایی در زمینه مقادیر مصرف نهاده های تولیدی صیفی جات از جمله مصرف آب، سوختهای فسیلی و انواع کودهای شیمیایی (اوره، فسفات و پتاس) طرح ریزی شد. به منظور تجزیه و تحلیل اثرات زیست محیطی، روش ایزو۱۴۰۴۰ در چهارگام تعریف اهداف و حوزه عمل مطالعه، ممیزی چرخه حیات، ارزیابی تاثیر چرخه حیات و تلفیق و تفسیر نتایجمحاسبه گردید. واحد کارکردی معادل تولید یک تن کاهو، کلم و فلفل دلمه ای در نظر گرفته شد. اثرات در قالب شش گروه تاثیر:گرمایش جهانی، اسیدیته،تخلیه منابع فسیلی، تخلیه منابع آب، تخلیه منابع فسفات و تخلیه منابع پتاسیم مورد بررسی قرار گرفت. با تجزیه و تحلیل داده ها، میزان انتشار آلاینده های (N(۲)O, NO(X), NH(۳ از تولید کود نیتروژن، (NO(X), N(۲)O, SO(۲), CH(۴), CO(۲ از مصرفسوخت فسیلی برای تولید یک تن کاهو، کلم و فلفل دلمه ای محاسبه شد. شاخص های نهایی گروه های تاثیر شامل گرمایش جهانی،اسیدیته، تخلیه منابع فسیلی، تخلیه منابع آب، تخلیه منابع ف سفات و تخلیه منابع پتاس می باشند. به همین منظور، شاخص زیستمحیطی (Ecox) و تخلیه منابع (RDI) هر محصول محاسبه شد. بالاترین مقدار شاخص زیست محیطی و شاخص تخلیه منابع به ترتیب به کاهو و فلفل دلمه ای با مقادیر ۰/۱۷۲ و ۰/۵۷۸ برآورد شد. گروه های تاثیر اسیدیته در کاهو و تخلیه منابع فسفات در فلفلدلمه ای به ترتیب با مقادیر ۰/۰۰۱ و ۰/۴۲۴، بیشترین پتانسیل آسیب به محیط زیست را در قالب گروه های تاثیر محیط زیست و تخلیه منابع داشتند. نتایج بررسیها نشان می دهدکه مصرف مقادیر زیاد کود نیتروژن نه تنها منجر به افزایش عملکرد محصولنمیشود، بلکه عواقب زیست محیطی جدی را در تولید محصول به دنبال خواهد داشت. مدیریت مصرف بهینه از کودهای شیمیایی، بهویژه کود نیتروژن و فسفر و جایگزینی آن با انواع کودهای آلی و همچنین بهره گیری از اصول ارگانیک نظیر کاهش خاکورزی و واردکردن گیاهان تثبیت کننده نیتروژن در تناوب زراعی میتواند به کاهش اثرات منفی زیست محیطی تولید صیفی جات در گروههایتاثیر اسیدیته و تخلیه منابع فسفات کمک کند. همچنین، اجرای برنامه های آموزشی ترویجی مناسب، به منظور اطلاع رسانی درزمینه اهمیت آزمایش خاک و نیازهای کودی محص ولات صیفی جات در شهرستان دزفول، تاثیر چشمگیری بر کاهش خطرات زیستمحیطی این محصولات پرطرفدار خواهد داشت.

ارزیابی چرخه حیات ، شهرستان دزفول، صیفی جات، کود نیتروژن ،گرمایش جهانی