مریم افراسیابی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور شیراز و کارمند تامین اجتماعی
عبدالرضا کواری - کارشناس بانک کشاورزی

بخش کشاورزی در کشورهای در حال توسعه به عنوان یکی از بخش های کلیدی اقتصاد نقش ویژه ای در تولید، اشتغال، درآمد روستاییانو تامین امنیت غذایی ایفا میکند، اما تشکیل سرمایه در این بخش با توجه به نیازهای بخش کشاورزی و در قیاس با سایر بخش هایاقتصادی عموما کافی نیست و کشاورزان غالبا با کمبود سرمایه مواجهاند. بخشی از این مشکل ناشی از ساختار تامین مالی در بخش ومدیریت اعتبارات مربوطه می باشد. از این روی اتخاذ رویکرد مناسبی جهت بهبود ساختارها و فرایندهای تامین مالی در بخش کشاورزیاهمیت می یابد .استفاده از عقوداسلامی در بخش کشاورزی مستلزم فراهم بودن شرایط ویژه ای بوده و بانک را ملزم به فعالیت های خاصیمی نماید. مقاله حاضر عقد مزارعه و احکام آن را به روش توصیفی و اسنادی مورد بررسی قرارداده جایگاه این عقد را بین سایر عقود مورداستفاده در بانکداری ایران بیان می نماید و تلاش می کند جایگاه تامین مالی اسلامی، در بخش کشاورزی را تبیین نماید. به دلیل آنکهپژوهش های انجام شده فقط به سهم عامل زمین در عقد مزارعه پرداخته اند، توانایی آن در مدیریت اعتبارات بخش کشاورزی به درستیمعرفی نشده است. در حالی که براساس احکام اسلامی تمامی عوامل تولید امکان بکارگیری در عقد مزارعه را دارند، که می تواند گسترهکاربرد جدیدی را برای این عقد ایجاد نماید. می دانیم عقودی که در بانک های ایران استفاده می شوند، هرچند منطبق بر شریعت می باشندولی در مرحله اجرا خالی از اشکال نیستند. جهت رفع این مشکل عقد مزارعه می تواند در مدیریت اعتبارات بخش کشاورزی جایگزین برخیعقودی که ناکارآمدی آنها در عمل به اثبات رسیده است، گردد. مزارعه احتمال بکارگیری تسهیلات کشاورزی در داخل بخش را که موردنظر نهادهای مسئول و برنامه های توسعه کشاورزی میباشد افزایش داده و روند توسعه کشاورزی را بهبود میدهد و از انحراف منابع بخشکشاورزی به سمت بخش های غیر مولد جلوگیری می نماید.

مزارعه، مدیریت مالی اسلامی، تامین مالی، بخش کشاورزی