جمال عربزاده - استادیار و عضو هیات علمی گروه نقاشی دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران.

پژوهش حاضر نقد  "در باب مشاهده" جیمز الکینز، نظریه­پرداز مهم تاریخ­نگاری هنر است. هدف الکینز در این کتاب آموزش صحیح "مشاهده" بوده و او در دو دسته­بندی اصلی دست­ساخته­های بشر و پدیده­های طبیعی، طیف وسیعی از پدیده­های بصری را مشاهده­ی دقیق می­نماید. پدیده­هایی که ابعاد مختلفی دارند، تاریخی، هنری، تکنولوژیکی، زبانی، فرهنگی، اجتماعی، یا کاملا طبیعی. سوال اصلی، الگوی شکل­دهنده شالوده کتاب را دربرگرفته و سعی شده با تحلیل عناصر مختلف، الگوی ذهنی مولف استخراج شود. مفروض است او بعنوان متخصص مطالعات بصری تاریخ هنر، بصورتی غیرمستقیم ایده­هایی مربوط به کیفیات و نحوه فعالیت مورخ هنری در برخورد با پدیده­های مختلف هنر و فرهنگ مطرح نموده است. لذا، نگاشته­ها و آراء اصلی­اش  بازبینی می­شوند.مطالعه نشان می­دهد که برای مولف مشاهده صحیح و آزاد از قالب­های معین، رمز دریافت تاریخ هنر است. تاریخی که به نظر او تنها با مطالعه­ی آثار هنری قابل­فهم نیست و مشاهدات دیگر پدیده­های بصری در فرهنگ امروزه می­توانند به درکش عمق دهند. نتیجه­­گیری در نهایت به این امر اشاره دارد که چگونه نگاه آغشته به پیش­فرض­هایی مانند فرهنگ و تاریخ هنر متعارف باعث نادیده­ گرفته شدن مواردی بسیار مهم در پدیده­های بصری می­شود. جزییاتی که در تفسیر این پدیده­ها نقشی حیاتی می­توانند ایفا کنند.

تاریخ هنر, تاریخ­نگاری هنر, جیمز الکینز, مطالعات بصری, چشم