عبداله صفرزایی - استادیار گروه تاریخ دانشگاه ولایت
یاسر ملازئی - دانشجوی دکتری رشته تاریخ دانشگاه تهران

یکی از پیامدهای گسترش مناسبات ایران و اروپا در دوره صفوی، ترسیم نقشه های ایران نقشه صفوی توسط نقشه­نگاران اروپایی بود. نقشه­نگاران اروپایی در عصر اکتشافات جغرافیایی و مناسبات چندجانبه اروپاییان با ایران، علاوه بر ترسیم نقشه های جهانی، آسیایی و منطقه ای، به ترسیم نقشه های اختصاصی از ایران نیز پرداختند. ترسیم نقشه­های متعدد توسط اروپاییان از ایران نقشه صفوی به همراه مشخص نمودن جزئیات در نقشه­ها، موقعیت و مشخصات هر یک از ایالات ایران در آن دوره را نمایان می­سازد. یکی از ایالات مهم ایران در نقشه صفوی، ایالت مکران در جنوب شرق ایران بود. مکران به دلیل پیوند با دریا و همچنین به مثابه پل ارتباطی ایران با همسایگان شرقی به ویژه هند، اهمیت داشت و مورد توجه نقشه نگاران اروپایی قرار گرفته بود. نظر به اینکه در منابع تاریخی و جغرافیایی بازمانده از نقشه صفوی، توصیفات مختصری از مکران باقی مانده و از طرفی نقشه­نگاران اروپایی نقشه این ایالت را با پدیده­های جزئی سیاسی، طبیعی، انسانی و غیره ترسیم نمودند، واکاوی جغرافیای تاریخی مکران در این نقشه­ها جای بحث و بررسی دارد. هدف این نوشتار تبیین جغرافیای تاریخی مکران در نقشه صفوی بر اساس نقشه­های تاریخی اروپاییان از آن دوره است که به روش تاریخی و با استخراج اطلاعات از نقشه­ها و همچنین منابع کتابخانه­ای نگاشته شده است.

جغرافیای تاریخی, مکران, صفوی, نقشه نگاران, اروپایی