حسین اورکی - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه تهران
ایرج اله دادی - دانشیار دانشگاه تهران
فتانه پرهیزکارخاجانی - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه تهران

به منظور ارزیابی واکنش های بیوشیمیایی هیبریدهای آفتابگردان در شرایط کم آبی آزمایشی در سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید. عامل اصلی شامل سطوح آبیاری 50، 100 و 150 میلی متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاسA که به ترتیب معرف آبیاری مناسب، تنش کمبود آب متوسط و تنش کمبود آب شدید) و عامل فرعی شامل 4 هیبرید آفتابگردان (آذرگل، آلستار، هایسان 33 و هایسان 25 می باشد. در این پژوهش میزان قندهای محلول کل، پرولین، پروتئین، محتوی کلروفیل و عملکرد دانه اندازه گیری شد. بر اساس نتایج به دست آمده با افزایش تنش کمبود آب میزان قندهای محلول کل، پرولین و کلروفیلb به عنوان مکانیزم های مقاومت در برابر تنش کمبود آب به طور معنی دار افزایش یافتند. مقایسه میانگین بین هیبریدها نشان داد هیبرید زودرس آلستار بالاترین مقدار قندهای محلول کل 176/05 میلی گرم در گرم بافت تازه برگ)، پرولین 45/43 میلی گرم در لیتر) و کلروفیل 12/52) b میلی گرم در گرم بافت تازه برگ) را داشت، همچنین هیبرید آلستار بالاترین مقدار عملکرد دانه در شرایط تنش کمبود آب متوسط و شدید را به ترتیب با مقادیر 2121 و 829 کیلوگرم در هکتار به خود اختصاص داد. اما در شرایط آبیاری مناسب هیبرید آذرگل بالاترین میزان عملکرد دانه ( 3448 کیلو گرم در هکتار) را تولید کرد. بطور کلی بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش در شرایط مناسب رطوبتی هیبریدهای دیررس بخصوص هیبرید بومی آذرگل بیشترین میزان عملکرد دانه را تولید می کنند، اما در شرایط تنش کمبود آب هیبریدهای زودرس به ویژه هیبرید آلستار به دلیل داشتن مکانیسم های بیوشیمیایی خاصی در ساختار خود توانایی تولید عملکرد اقتصادی دارند و از این نظر برتری معنی داری نسبت به سایر هیبریدهای دیررس مورد بررسی در این پژوهش داشتند.

پرولین، قند محلول، کلروفیل، عملکرد دانه، آفتابگردان