فرامرز بریمانی - استاد جغرافیای روستایی دانشگاه مازندران
غریب فاضل نیا - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه زابل
زهرا صیادی - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی

زنان عشایر همواره در فعالیت های روزمره نقش شایان­توجهی داشته اند، اما با اجرای سیاست اسکان و دگرگونی زندگی عشایر کوچنده، و به ­دنبال آن نقش و کارکرد زنان عشایر نیر تغییر و تحول کرده است. آنچه در عمل اتفاق می افتد، فروپاشی از یک سو و اسکان خودجوش و هدایت شده از سوی دیگر است. در این روند، به طورکلی نه تنها وضعیت کوچندگان، بلکه نقش زنان عشایری به طور خاص، به­دلیل ماهیت زندگی شان وخیم تر شده است و نقش زنان در تامین معاش خانواده نیز به شدت کاهش می­یابد. این تحقیق از نوع توسعه ای-کاربردی است. جامعه آماری، شامل پنج سامانه اسکان یافته شهرستان زابل واقع در سیستان با ۲۵۰ خانوار است. با استفاده از فرمول کوکران از طریق نمونه گیری تصادفی، همسران ۱۴۱ سرپرست خانوار انتخاب شد، که به­دلیل دوری سامانه ها از هم و مشکلات ناشی از دسترسی به آن ها از ۱۲۴ زن پرسش شده است. برای جمع آوری داده ها دو پرسشنامه طراحی شد. پرسشنامه اول توسط زنان عشایر و پرسشنامه دوم توسط خبرگان محلی پر شده است.با توجه به بررسی تطبیقی از دو مقطع قبل و بعد اسکان، وضعیت عمومی عشایر اسکان یافته نامناسب است و نقش زنان عشایر در تولید فرآورده های لبنی و صنایع دستی پس از اسکان تضعیف و درآمد خانوار نیز کاهش یافته است. به­عبارتی بین تضعیف نقش تولیدی زنان و درآمد خانوار، رابطه معنی داری وجود دارد. براساس یافته ها می توان گفت که سیاست اسکان عشایر در سامانه های مورد مطالعه موفقیت آمیز نبوده است.  

اسکان, درآمد خانوار, زنان, سیستان, عشایر, مشارکت