مهدی یوسفیان
شهربانو عریان
فرزانه فرخی
حسین عصائیان

در این پژوهش، مراحل مختلف تکامل تخمدان ماهی کفال پوزه باریک (Liza saliens) از نظر ریخت شناسی و بافت شناسی، مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفت. برای این منظور طی سالهای ۱۳۷۷ و ۱۳۷۸ بیش از یکصد و پنجاه عدد ماهی کفال از پره های صیادی در سواحل جنوبی دریای خزر تهیه و تکامل و رشد گناد آنها بر اساس پارامترهای ظاهری و بافتی مرحله بندی شدند. در مرحله نخست، تخمکها کوچک و بی رنگ می باشند. در مرحله دوم رشد محسوسی در ائوسیت ها دیده می شد. در مرحله سوم، توده تخمک با فشردن تخمدان قابل لمس است و انشعابات رگهای خونی بوضوح دیده می شود و زرده سازی موجب افزایش رشد سیتوپلاسم شده و در این دوره زونارادیاتا بوضوح مشاهده می گردد. در مرحله چهارم تخمک ها با چشم غیر مسلح قابل رویت هستند، تخمک ها رشد بیشتری نموده و زرده سازی نیز افزایش می یابد. در این دوره هسته به سمت قطب جانوری مهاجرت می کند. در مرحله پنجم تخمک ها حالت سیال داشته و براحتی دفع می شوند. حداکثر GSI در مرحله پنج و دقیقا قبل از تخم ریزی در ماهی به ثبت رسید. در مرحله ششم تخمدان به مرحله دو بر می گردد و تخمدان حاوی فولیکولهای خالی، تخمکهای نابالغ و تخمک های تخلیه نشده می باشد. بر اساس مطالعات انجام شده مرحله یک تا سه در ماههای شهریور تا اردیبهشت، مرحله چهار در ماههای خرداد و تیر، مرحله پنج در ماههای تیر و مرداد و مرحله شش در شهریور ماه بوده است.  

رشد, تخمک, کفال پوزه باریک, Liza saliens