ارزیابی تحمل به خشکی ارقام آفتابگردان روغنی در منظقه خاتم یزد

تنش خشکی مهمترین عامل محدود کننده محصولات در سیستم های کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک به حساب می آید از این رو معرفی ژنوتیپهای جدید در گیاهان زراعی از جمله آفتابگردان که بتوانند در این شرایط رشد کنند و از عملکرد اقتصادی قابل توجهی برخوردار باشند از اهداف محققین و دست اندرکاران کشاورزی می باشد. به منظور ارزیابی تحمل به خشکی ارقام آفتابگردان رو غنی آزمایشی با چهار ژنوتیپ (آیروفلور، رکورد، سیرنا و هایسون 25 ) به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در بهار سال 1389 در شهرستان خاتم واقع در جنوب غرب استان یزد انجام پذیرفت. آبیاری به عنوان فاکتور اصلی در دو سطح (آبیاری معمولی و آبیاری همراه با تنش) و فاکتور فرعی را ژنوتیپ های آفتابگردان تشکیل دادند. تیمار بدون تنش مطابق عرف محل باتوجه به نوع خاک و شرایط آب و هوایی هر هفت روز یکبار 5 برگی مشابه تیمار اول بود سپس دور آبیاری به ده روز - آبیاری شد و در تیمار تنش، آبیاری تا زمان استقرار گیاه تا مرحله 6 یکبار تا پایان رسیدگی اعمال گردید. نتایج نشان داد که صفات فنولوژی (طول دوره رویشی و زایشی)، صفات مورفولو ژی (تعداد برگ، ارتفاع بوته، قطر طبق، قطر ساقه، تعداد دانه در طبق، وزن دانه در طبق، وزن هزار دانه و عملکرد ارقام) و صفات کیفی (درصد روغن، نسبت پوست به دانه و درصد دانه های پوک و نارس) به طور معنی داری تحت تأثیر تنش خشکی قرارگرفتند. همچنین با استفاده از شاخص های تحمل به خشکی شامل شاخص مقاومت به خشکیSTI)شاخص تحمل به خشکیTOL) شاخص متوسط بهره وری در دو شرایط تنش و بدون تنشMP)شاخص حساسیت به تنش SSI)و شاخص میانگین هندسیGMP) ارقام مورد ارزیابی قرار گرفتند. براساس این شاخص ها بیشترین آسیب از تنش خشکی مربوط به کاهش صفات عملکرد دانه بود. بطوری که در شرایط تنش ارقام آیروفلور و رکورد به ترتیب با متوسط 3477 و3399 کیلوگرم در هکتار به عنوان ارقام برتر و مقاوم و ارقام سیرنا و هایسون با متوسط 2476 و 2610 کیلوگرم به عنوان حساسترین ارقام نسبت به شرایط تنش خشکی شناخته شده اند و در شرایط آبیاری نرمال رقم سیرنا با متوسط 5084کیلوگرم در هکتار شناسایی شد.

Keywords:

آفتابگردان , ژنوتیپ ها , تنش خشکی , شاخص های تحمل به تنش خشکی