مسعود براتی - دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد*
مهدی عزیزی - استادیار و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضو
معصومه صفریان - مدرس دانشگاه پیام نور خراسان شمالی

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت برصفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک ژنوتیپهای دانه روغنی کلزا، تحقیقی در شهرستان بجنورد، به صورت طرح کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی شامل تاریخ کاشت در سه سطح ( 30 شهریور، 25 مهر و 20 آبان) و فاکتور فرعی شامل 8 رقم (زرفام، لیکورد، ابونیت، 046 SLM اپرا، الویس، اکاپی واورینت) بود، که تاریخ کاشت 20 آبان بدلیل سرمازدگی از بین رفت. صفات مورد بررسی شامل شاخصهای رشد CGR،RGR،TDM صفات ارتفاع بوته، قطر طوقه، تعداد شاخه های فرعی، طول غلاف، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه درغلاف، وزن هزار دانه و عملکرد دانه بودند. همچنین روابط همبستگی بین صفات و معادلات رشد نسبت به درجه روز رشد GDD) تعیین گردید. نتایج آنالیز رشد نشان داد که تاریخ کاشت تاثیر معنی داری بر هیچ یک از شاخصهای TDM CGR وRGR، نداشت. تفاوت بین ارقام از نظر شاخص های رشد معنی دار بود ولی اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم بر CGR وTDM معنی دار نبود. بررسی صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک نیز نشان داد که تاریخ کاشت تاثیر معنی داری بر وزن هزاردانه و عملکرد دانه نداشت ولی در سایر صفات اختلاف معنی داری نشان داد. حداکثر میزان صفات مورد بررسی در تاریخ کاشت 25 مهر بدست آمد و دربین ارقام مورد آزمایش، ارقام زرفام و ابونیت به ترتیب بیشترین شاخصهای رشد رادارا بودند و نسبت به سایر ارقام برتری داشتند در بررسی روابط همبستگی نیز صفات تعداد غلاف در بوته(r=0/68 و تعداد شاخه های فرعی r=0/43 به ترتیب بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار را با عملکرد دانه نشان دادند. بطور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که از آنجائیکه اختلاف معنی داری بین عملکرد دو تاریخ کاشت 30 شهریور و 25 مهر وجود ندارد، لذا تاریخ کاشت30 شهریور به جهت کاهش خطر برخورد به سرما درمنطقه بجنورد جهت کاشت کلزا پیشنهاد می شود

دانه روغنی، تاریخ کاشت، کلزا، فیزیولوژی، مورفولوژی