مریم مغانلو - سازمان حفاظت محیط زیست، تهران، ایران
عباس امین پور - سازمان حفاظت محیط زیست، تهران، ایران
محمد جواد احمدی - سازمان حفاظت محیط زیست، تهران، ایران
عقیل علیا - سازمان پارک ها و فضای سبز, تهران، ایران

کمای ایرانی (Ferula persica var. persica) گیاهی دارویی، بومی ایران و متعلق به تیره چتریان (Apiaceae) است. بذرهای این گیاه دارای دوره خواب طولانی می باشد بنابراین کوتاه کردن دوره خواب و افزایش میزان جوانه زنی بذرها توسط روش های آزمایشگاهی می تواند در احیای این گیاه موثر باشد. از آن جا که تیمار سرمادهی و خیساندن بذرها جهت شکستن زود هنگام خواب بذر در بیش تر جنس های تیره چتریان مفید است، لذا در این تحقیق که در سال ۱۳۸۸ انجام گرفته است، بعد از اندازه گیری درصد خلوص بذرها اثر فاکتورهای سرمادهی مرطوب، سرمادهی خشک و هم چنین شستشوی بذرها قبل از سرمادهی بر روی پنج جمعیت کمای ایرانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد که در فاکتورهای مورد بررسی، قوه نامیه و شاخص های مرتبط به آن (متوسط جوانه زنی روزانه، سرعت جوانه زنی روزانه و متوسط زمان لازم برای جوانه زنی) تفاوت معنی داری را از لحاظ آماری در سطح احتمال یک درصد نشان می دهند. در مورد اثرات متقابل، تیمار F۴Z۰ (بذر F۴ در تیمار سرمادهی مرطوب بدون شستشو) نسبت به سایر تیمارها، قوه نامیه بالاتری داشته و تعداد روز تا رسیدن به حداکثر درصد سبز، کم تری دارد. هم چنین درخصوص شاخص سرعت جوانه زنی روزانه که مربوط به تعداد روز برای جوانه زنی تک بذر می باشد تیمارهای F۴Z۰ و F۵Z۰ دارای کم ترین سرعت و بیش ترین مقدار می باشند. در مورد اثرات ساده، بهترین روش شکستن خواب بذر در این گونه، سرمادهی مرطوب می باشد و شستشوی مداوم بذرها قبل از کشت به جهت از بین بردن پوشش بذر اثر مثبتی بر جوانه زنی نداشته است.

بذر کمای ایرانی, خواب بذر, سرمادهی, شاخص های جوانه زنی