عبدالکریم جمال زهی - دانشجوی ارشد رشته روانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
فاطمه جمال زهی - شاغل در آموزش و پرورش شهرستان خاش

وابستگی به مواد مخدر از جمله مشکلات اجتماعی در ایران بوده است که در چند ده ه اخیر توجه نهادهای حکومتی و اقشار مختلف اجتماعی را به خود جلب کرده است. روش تحقیق در این پژوهش به روش میکس متد که ابتدا به شکل فراتحلیل از پژوهش های انجام شده صورت گرفت سپس با روش کیفی وانجام مصاحبه از آزمودنی ها صورت گرفت. جامعه آماری ۱۸ نفر از نوجوانان پسر دارای اعتیاد در مراکز باز پروری و ۸ نفر از برادران غیر معتاد آنها، در شهرستان ایرانشهر می باشند. نحوه نمونه گیری به شکل تصادفی می باشد. در پژوهش فراتحلیل، از بین پژوهش های انجام شده ۱۵ پژوهش از لحاظ موضوع دارای شرایط لازم بود که انتخاب گردید. در پژوهش کیفی، ابزار مورد استفاده، مصاحبه بود. مصاحبه نیمه ساختارمند شامل سوالاتی بود که براساس نتایج فرا تحلیل تهیه شده است. همچنین برای اعتبار، نتایج مصاحبه ها به وسیله روش کندال بررسی و همبستگی بین نتایج گزارش شد. نتایج فراتحلیل در مطالعات پیشین حاکی از آن است که متغیر بیکاری و مشکلات اقتصادی، با اندازه اثر ۰/۹۲ در استعداد اعتیاد افراد موثر بوده است. همچنین در دسترس بودن مواد مخدر، نقش دوستان و همسالان و میزان عضویت در خرده فرهنگ بزهکاری، ویژگی های شخصیتی روان رنجوری، خصوصیات پارنویایی، خود بیمار پنداری و اختلال در کارکردهای خانواده (طلاق، نزاع و اعتیاد والدین) به ترتیب با اندازه اثر ۰/۹۰ ، ۰/۸۸ ، ۰/۸۴ و ۰/۸۰ در استعداد اعتیاد در نوجوانان موثر بوده اند.

اعتیاد ، نوجوانان ، خانواده، مواد مخدر