مهتاب صمدی - مرکز تحقیقات کاربردی شمال، شرکت توسعه کشت دانه های روغنی، ساری
علی زمان میرآبادی - مرکز تحقیقات کاربردی شمال، شرکت توسعه کشت دانه های روغنی، ساری
افشین اسماعیلی فر - گروه گیاه پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک
مریم حسن پور - مرکز تحقیقات کاربردی شمال، شرکت توسعه کشت دانه های روغنی، ساری

ایجاد گیاهان هاپلوئید و دابل هاپلوئید از میکروسپور تکنیک بسیار مفیدی است که در اصلاح نباتات و پژوهش های بنیادی استفاده می شود. این روش اصلاح گران را قادر می سازد تا ژنوتیپ های کاملا هموزیگوس از والدین هتروزیگوس در یک نسل تولید کنند. اگر چه پروتکل های کشت میکروسپور از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت است، اساس مراحل رشدی گیاه گرده دهنده، مرحله تکاملی دانه گرده، کشت و القا میکروسپورها، باززایی جنین ها و دو برابر کردن کروموزوم مشابه می باشند. در چند سال اخیر، بسیاری از گزارشات پژوهشی روی کشت میکروسپور غلات و گونه های براسیکا تمرکز یافته است. برای برخی از گونه های براسیکا روش کشت میکروسپور در حال حاضر در آزمایشگاهای جهان به صورت معمول انجام می شود و استفاده از این روش علاوه بر کوتاه کردن زمان کارهای اصلاحی برای ایجاد واریته های جدید، در پژوهش های بنیادی در مناطقی از ژنوم، موضوع بیان ژن و همچنین در نقشه یابی ژنتیکی استفاده می شود. بطور کلی علی رغم وجود موفقیت های قابل توجه در استفاده از تکنولوژی دابل هاپلوئید در گونه های براسیکا عمدتا مسائلی در رابطه با جنین زایی میکروسپور مانند میزان باززایی پایین با وابستگی شدید به ژنوتیپ، دیپلوئیداسیون ناقص و غیر کافی، میزان باززایی پایین گیاهچه و پر هزینه بودن آن وجود دارد که میتوانند کاربرد این تکنولوژی را به عنوان ابزار اصلاحی معمول برای بهبود برنامه های براسیکا به ویژه در مورد ژنوتیپ های سر سخت محدود کند. با وجود این که میزان پاسخ دهی بالا به کشت میکروسپور در گونه های براسیکا مطرح است، هنوز بهبود در کارایی این روش در آزمایشگاه های تحقیقاتی در حال انجام است. پیش بینی می شود که پیشرفت های بیشتر تکنیک کشت میکروسپور در گونه های براسیکا در آینده، استفاده بیشتر از گیاهچه های دابل هاپلوئید را در برنامه های اصلاحی کاربردی فراهمنماید

کشت میکروسپور، دابل هاپلوئید، براسیکا، باززایی جنین