مطالعه ریخت سنجی گونه های جنس Epilobium L. از خانواده گل مغربی در ایران

جنس .Epilobium L. از خانواده گل مغربی )Onagraceae Juss.(، در ایران دارای ۱۸ گونه چندساله و علفی میباشد که عمدتا در مناطق مرکزی و شمالی کشور می رویند . چندین گونه آن از نظر ظاهری بسیار شبیه بهم بوده و تشکیل گروه کمپلکسی را درون جنس می دهند که علاوه بر سختی شناسایی گونه ها، روابط میان آنها نیز مشخص نیست. در این تحقیق سعی شده تا با مطالعه دقیق صفات مختلف ریخت شناختی، ویژگیهای مناسب برای شناسایی و گروهبندی اعضای جنس بخصوص گونه های کمپلکس ارائه شود. برای رسیدن به این هدف، اطالعات ریخت شناختی گونه های مختلف با استفاده از نمونه های جمع آوری شده از مناطق مختلف رویشگاهی و نیز نمونه های هرباریومی، ثبت گردید. داده ها پس از استاندارد سازی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. آنالیز خوشه ای ۳۷ صفت کمی و کیفی ریخت شناختی روی گونه های مطالعه شده Epilobium، ارتباط گروه های مختلف درون جنس را بوضوح نشان میدهد. براساس نتایج بدست آمده، گونه های جنس اپیلوبیوم در دو گروه مجزا دسته بندی میشوند که این دو گروه منطبق بر دو سکشن مطرح شده در فلورا ایرانیکا میباشند. همچنین جهت تعیین متغیرترین صفات از روش آماری تجزیه به مولفه های اصلی )PCA( استفاده شد. چهار مولفه اول، بیش از ۷۲ درصد کل واریانس را توجیه میکنند. در مولفه اول که حدود ۴۲ درصد کل واریانس را توجیه میکند، اندازه هیپانتیوم، گلبرگ و کاسبرگ، اندازه و شکل لوبهای کاسبرگ، شکل برگ، حاشیه برگ و شکل کلاله دارای بیشترین ضریب همبستگی میباشند. طبق نتایج بدست آمده، صفات مربوط به ساختار زایشی در شناسایی گونه ها اهمیت بیشتری دارند. در نهایت، یک کلیدشناسایی جدید ارائه شد کهدر آن سعی شده از صفاتی استفاده گردد که غالبا روی نمونه های هرباریومی حفظ می شوند.

Keywords:

اپیلوبیوم , آنالیز خوشهای , ریخت سنجی , گل مغربی