اعتدال و میانه روی در اقتصادحکومت اسلامی

اعتدال و میانه روی، همانگونه که از نامش پیداست، به معنای پیمودن و گزینش راه میانه و وسط و عدم تمایل به دو طرف افراط و تفریط می باشد. این معنا در منابع اسلامی با الفاظی چون «قصد»، «اقتصاد» و «وسط» بیان شده است. قرآن کریم، امت اسلام را امت میانه معرفی کرده، و رسول خدا (ص) نیز علاوه بر رعایت اعتدال در تمامی رفتار و اعمالشان همواره مردم را بهاین مهم میخواند. اندازه نگهداشتن و میانه روی در مخارج، یکی از وظایف حتمی و اجتناب ناپذیر هر فرد مسلمان است. اینمیانه روی، ارتباطی با کمی و زیادی درآمد ندارند. بدیهی است در مورد حکومت های اسلامی که درآمد کمتری دارند، اهمیت بیشتریاحساس می شود، ولی اسلام به پیروان خود توصیه میکند: در همه حال و در هر شرایطی که هستند، در خرج کردن، اعتدال را رعایتکنند. تعادل در مخارج زندگی موجب میشود که بسیاری از مشکلات ساختگی انسانها برطرف شود. پیامبر اکرم (ص) فرمود:«الاقتصاد فی النفقه نصف المعیشه»؛ میانه روی در خرج کردن، نیمی از زندگی است. اعتدال در معیشت، همان اعتدال در زندگی و نوع گذران آن در پروسه ی اقتصادی است. اعتدال در اقتصاد، نشانه ی خردمندی، عقلانیت و محاسبه گری یک حکومت اسلامیاست. در این مقاله به نقش پررنگ و کلیدی اعتدال و میانه روی در اقتصاد حکومت های اسلامی پرداخته شده است که رعایت آنموجب توسعه و جهش اقتصادی دول اسلامی خواهد شد و فقر را از آن کشورها ریشه کن خواهد کرد. در همین ارتباط امام علی (ع) می فرمایند: کسی که میانه روی را شیوه خود قرار دهد، ثروت و بی نیازی او دوام خواهد داشت و روش اعتدال، فقر و مشکلات زندگی او را جبران خواهد کرد».هدف اصلی این پژوهش پاسخ به این سوال است که اعتدال و میانه روی چه تاثیری بر روی اقتصاد یک حکومت اسلامی می گذاردو توصیه ها و دستورات خداوند، پیامبر و امامان (ع) و نظر علماء و اندیشمندان اسلامی در رابطه با آن چیست؟ روش این پژوهشتوصیفی- تحلیلی بوده است و با مراجعه به منابع متعدد و و تحقیقات علمی با رویکرد اقتصادی به این مقوله مهم در جوامع و حکومت ها می پردازد.

Keywords:

اعتدال , میانه روی , اقتصاد , معیشت , مدیریت دولتی , امام علی (ع)