مریم مظاهری - کارشناسی ارشد.برنامه ریزی آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال،تهران، ایران.
فاطمه احمدبیگی - استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.

پژوهش حاضر با هدف "تحلیل محتوای درس فیزیک بر مبنای تفکرانتقادی براساس برنامه درسی یمل " انجام شد. جامعه ی آماری در این تحقیق، محتوای کتاب درسی فیزیک پایه دهم متوسطه میباشد که این کتاب (با کد۱۱۰۲۱۴) در سال تحصیلی ۹۷-۱۳۹۶ در کلیه ی رشته های تحصیلی (به استثنای رشته های ادبیات و علوم انسانی – علوم و معارف اسلامی) تدریس شد. به دلیل محدود بودن جامعه ی آماری، نمونه ی آماری نیز همان جامعه ی آماری در نظر گرفته شد. ابزار جمع آوری اطلاعات (چک لیست) محقق ساخته بر اساس مولفه های پرسشنامه مهارت های تفکر انتقادی کالیفرنیا و مولفه های تفکر انتقادی منبعث از برنامه درسی ملی بود. نتایج نشان داد که مهارتهای تفکر انتقادی در سطوح تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی و توضیح در متن، تصاویر و سوالات کتاب فیزیک پایه دهم متفاوت است. بین پراکندگی مولفه های تفکر انتقادی بین چهار فصل کتاب نیز تفاوت معناداری وجود دارد که نشاندهنده توزیع نامناسب مولفه ها در فصول کتاب و توجه ناقص به همه مولفه ها در کتاب مزبور است. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین درصد مربوط به جمله در مولفه های تفکر انتقادی به ترتیب به فصل (۱) و فصل (۲) اختصاص دارد. بیشترین و کمتریندرصد مربوط به تصویر در مولفه های تفکر انتقادی به ترتیب به فصل (۲) و فصل (۴) اختصاص دارد. بیشترین و کمتریندرصد مربوط به سوالات در مولفه های تفکر انتقادی به ترتیب به فصل (۳) و فصل (۴) اختصاص دارد. از کل تصاویر کتاب مورد پژوهش ۳,۲۶ % و از کل جملات کتاب، ۷,۲ % به تفکر انتقادی اختصاص داده شده است که نشان میدهد در تالیف کتاب ( در جملات و تصاویر کتاب) به مولفه های تفکر انتقادی توجه کافی نشده است ولی در ۹۱/۰ از سوالات از تفکر انتقادی استفاده شده است که بسیار مطلوب میباشد. در کل، میزان توجه کتاب فیزیک پایه دهم متوسطه به مهارتهای تفکر انتقادی در سطح پایین است.

تحلیل محتوا، درس فیزیک، تفکرانتقادی.