سیروس منصوری - استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه اراک، اراک، ایران.
زهرا یحیایی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی دانشگاه اراک، اراک ایران.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای بازسازی اجتماعی در برنامه درسی رسمی مطالعات اجتماعی پایه هفتم انجام گرفت. روش پژوهش تحلیل محتوا وجامعه آماری کتاب مطالعات اجتماعی پایه هفتم بود. واحد تحلیل این پژوهش صفحات (متن، پرسش ها، تمرین ها و تصاویر) می باشد. برای نمونه گیری، کل جامعه آماری به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. ابزار گرد آوری داده ها، سیاه ه تحلیل از مولفه های بازسازی اجتماعی است که از طریق مطالعه ادبیات تحقیق و بررسی مطالعات داخلی و خارجی انجام شده در حوزه نظریه بازسازی اجتماعی و تغییرات اجتماعی انجام شده و به منظور میزان توجه کتاب های مطالعات اجتماعی به بازسازی اجتماعی برای ابعاد اصلی جامعه ، یعنی ابعاد سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، تنظیم شده است. در بخش اجرای پژوهش کلمه ها و مضمون ها و تصاویر به عنوان واحد تحلیل در نظر گرفته شد، و سپس فراوانی موضوع مورد برسی در مقوله بندی ها تعیین و شمارش شد و براساس داده های حاصل از فرم تحلیل محتوا طبقه بندی شده و با روش های آمار توصیفی (جداول فراوانی، درصد و میانگین) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که کتاب مورد بررسی از میان مولفه های بازسازی اجتماعی بیشترین توجه را به »بعد اجتماعی« بازسازی اجتماعی داشته است. در حالی که مولفه های ابعاد »اقتصادی« ، »فرهنگی« و »سیاسی«کمتر از حد انتظار مورد توجه واقع شده اند. با بررسی کتاب مذکور اآنچه بیشتر جلب توجه می کند این است که کتاب های مذکور به دنبال تثبیت و انتقال هنجارها و چارچوب های موجود در حوزه های اجتماعی اقتصادی فرهنگی و سیاسی است و کمتر به دنبال تبیین نقادانه هنجارها و مفاهیم موجود در این حوزه هاست. با توجه به تغییرات پیوسته در حوزه های اجتماعی انتظار می رود که نظام آموزشی در این زمینه به نوعی به یک بازسازی اجتماعی در محتوای کتاب های درسی نیازمند است.

تحلیل محتوا - کتاب مطالعات اجتماعی -دوره متوسطه -بازسازی اجتماعی.