سیدجمال الدین میرمحمدی - استادیار مرکز پژوهشی تمدن اسلامی و دین پژوهی پیامبر اعظم(ص)

دانش های مختلف در مسیر تحقق تمدن ایفای نقش می کنند. علم فقه نیز از آغاز ظهور اسلام، مانند همه علوم دیگر در مسیر تطور قرار گرفت اما این که فقه چه نقشی در تمدن سازی دارد؟ و آیا فقه علاوه بر پاسخگویی به مسایل فردی، تامین کننده نیازهای علمی جامعه، برای پیشرفت و توسعه نیز می باشد و تمدن سازی و تمدنی شدن جامعه را در نظر دارد؟ در این مقاله با اشاره به فقه سنتی، فقه پویا، دیدگاه های مختلفی که درارتباط فقه با تمدن وجود دارد مانند: انکار نسبت فقه و تمدن ، پذیرش نسبت حداقلی و پذیرش نسبت حداکثری و نیز فقه به عنوان یک مکتب تمدن ساز و نظام ساز و انسجام بخش امت اسلام، تبیین گردیده است که اگر چهفقه موجود میراثی از روش تفقه و اجتهاد است که بنیادهای آن از عصر ائمه معصومین(ع) بنیان شده است اما کارآمدی لازم برای بازنگری و باسازی تمدن اسلامی و ایجاد تمدن نوین اسلامی را ندارد چرا که فقه تمدنی باید به دور از تنگ نظری، نگاه کلان به حوزه های فردی، اجتماعی، حکومتی، تمدنی و.. در سطح ملی و بین المللی داشته باشد.

فقه, فقه جواهری, فقه پویا, تمدن سازی, نظام سازی